Binnenkort op elke menukaart: insecten!

Ze zijn gezond, beter voor het milieu en zuiniger met voedsel en water: insecten. En toch staan ze nog niet bij ons op de kaart. Maar dat duurt niet lang meer: de grote doorbraak van de insecten komt eraan!

De wereld kampt met meerdere problemen die (deels) in elkaars verlengde liggen. Zo groeit de wereldbevolking exponentieel en dreigt een wereldwijd tekort aan voedsel en water. Tegelijkertijd verandert het klimaat en brengt ook dat uitdagingen en problemen met zich mee. Hoewel het onmogelijk lijkt om alle problemen waar onze planeet mee kampt in één klap op te lossen, is het wel mogelijk om met een kleine verandering in ons dieet al deze problemen het hoofd te bieden. Het is eenvoudig: we moeten insecten gaan eten.

“Een maaltje insecten bij elkaar sprokkelen is in Nederland vrij lastig”

Gezond en duurzamer
Taco’s met sprinkhanen. Koekjes met wormen. In verschillende delen van de wereld is het al heel normaal om insecten te eten. En dat is niet zo gek: insecten zijn gezond. Ze bevatten hoogwaardige eiwitten, vitamines en aminozuren. En ze zijn ook beter voor het milieu. Zo stoten ze minder broeikasgassen uit dan vee. En ze hebben minder voedsel en water nodig dan vee. Dat alles in ogenschouw nemend lijkt het opeens heel vreemd dat het insect bij ons niet op de menukaart staat. “Daar zijn verschillende redenen voor,” vertelt tropisch entomoloog Arnold van Huis, verbonden aan de Wageningen University. “Wat ik ten eerste tijdens onderzoeken in Afrika gemerkt heb, is dat mensen in de tropen niet met westerlingen praten over het eten van insecten. Ze zijn toch bang dat het door die westerlingen als primitief of barbaars gedrag wordt gezien. Daarnaast is het zo dat het in de tropen gemakkelijker is om insecten te vinden: de insecten in de tropen zijn groter en ze zitten vaak in groepjes bij elkaar. Een maaltje insecten bij elkaar sprokkelen is in Nederland aanzienlijk lastiger. En ten derde staan westerlingen doorgaans vrij negatief tegenover het eten van insecten. Ik denk dat dat te wijten is aan de urbanisatie, waardoor we toch wat verder van de natuur af zijn komen te staan.”

Mmmm..eetbare insecten!

Er zijn wereldwijd meer dan 1900 soorten eetbare insecten te vinden. Het gaat dan met name om kevers, rupsen, bijen, wespen, mieren en sprinkhanen. Van Afrika weten we dat er zo’n 250 verschillende soorten insecten gegeten worden. In Mexico en China gaat het om respectievelijk 366 en 220 soorten. Voor wie wel eens een insect zou willen proberen, maar niet goed weet hoe deze bereid moet worden, brachten onderzoekers – waaronder Arnold van Huis – enkele jaren geleden Het insectenkookboek uit.

Emotie
Ondanks alle voordelen die het eten van insecten heeft, wil het insect dus nog niet echt doorbreken in de westerse wereld. Maar dat ligt zeker niet aan de smaak ervan. “We hebben mensen wel eens gehaktballen laten eten die voor de helft uit meelwormen bestonden. Negen op de tien mensen vond die gehaktballen lekkerder dan de gehaktballen die voor 100 procent uit vlees van zoogdieren bestonden. Maar wanneer je ze vertelt dat ze meelwormen aten, gaan ze kokhalzen.” En zo belanden we bij één van de grootste hindernissen als het gaat om het eten van insecten. “Onze perceptie is verkeerd.”

Wetgeving
Maar niet alleen onze perceptie moet veranderen. “Ook de wetgeving is een hindernis. Zo mogen boeren dieren niet op hun eigen boerderij slachten. Als je een varken wilt slachten, moet je dat dus naar het slachthuis brengen. Insecten zijn ook dieren. Dat zou betekenen dat er een insectenslachthuis zou moeten komen en dat is natuurlijk onzin.” En ook de ambitie om insecten als veevoer te gebruiken, wordt gehinderd door wetgeving. “Sinds de BSE-crisis is bij wet vastgesteld dat dieren niet aan dieren gevoerd mogen worden. Maar men heeft er niet over nagedacht dat ook insecten dieren zijn.” Sinds juni vorig jaar mogen insecten in visvoer verwerkt worden. Naar verwachting zullen overheden ook snel gaan toestaan dat insecten aan vee worden gevoerd.

Dit kaartje laat zien hoeveel eetbare insecten er voor zover we nu weten in elk land te vinden zijn. Afbeelding: Yde Jongema.
Dit kaartje laat zien hoeveel eetbare insecten er voor zover we nu weten in elk land te vinden zijn. Afbeelding: Yde Jongema.

Topkoks
Het veranderen van de wetgeving lijkt – ondanks de doorgaans trage bureaucratische molens – nog haalbaarder dan het veranderen van de publieke perceptie. Toch is Van Huis optimistisch. “Nog niet zo lang geleden wisten westerlingen niet dat je insecten kon eten, nu weet bijna iedereen dat. Als mensen ze nu ook nog eens gaan proeven, kan het snel gaan. Ik hoop bijvoorbeeld dat tv-koks binnenkort met insecten gaan koken. Het beste restaurant ter wereld – Noma (in Kopenhagen, red.) – doet dat al.”

Onderzoek
In voorbereiding op de grote doorbraak van de insecten wordt volop onderzoek gedaan. De voedselveiligheid van de insecten staat daarbij buiten kijf. “Insecten zijn voldoende veilig. Wel wordt nog onderzoek gedaan naar het dieet van insecten: wat geef je ze? En we kijken naar allergieën. Er zijn mensen die allergisch zijn voor zeedieren of huisstofmijt. We moeten achterhalen hoe zij reageren op insecten, zodat we in de toekomst eventueel een waarschuwing op het label kunnen vermelden. Ook wordt onderzoek gedaan naar de verteerbaarheid van insecteneiwitten, manieren om het productieproces zo goedkoop mogelijk te maken en de broeikasgassen die bij die productie van insecten vrijkomen.”

“Ik hoop dat tv-koks binnenkort met insecten gaan koken. Het beste restaurant ter wereld doet dat al”

Insecten zijn niet het enige antwoord op het voedseltekort, de uitstoot van vee en het tekort aan water en ruimte voor vee. Zo werkt een Nederlandse onderzoeker – Mark Post – momenteel aan een in het laboratorium gekweekte hamburger. Wellicht klinkt die nog altijd aantrekkelijker dan een meelwormenkoekje of gefrituurde sprinkhaan. “Het werk van Mark is toch nog wel een ver-van-mijn-bed-show,” stelt Van Huis. “En insecten zijn nu al volop beschikbaar. Bovendien neemt de belangstelling voor insecten exponentieel toe en wordt er zoveel over gepraat dat het eten van insecten steeds normaler lijkt te worden. Laatst hoorde ik een topkok op tv zeggen dat het over vijftien tot twintig jaar volstrekt normaal is om sprinkhanen te eten. Ik denk dat hij gelijk heeft.”

Volgende week vindt in Nederland de allereerste internationale conferentie over insecten als voedselbron plaats. Zowel bedrijven, overheden als wetenschappers komen dan samen om met elkaar te praten over de nieuwste ontwikkelingen en mogelijkheden op dit gebied. “Het is eigenlijk een herwaardering van het insect als energiebron. We willen ontwikkelingslanden oproepen om het insect te zien als een prima voedselbron en ontwikkelde landen oproepen om er meer aandacht aan te besteden.”

Bronmateriaal

Interview met Arnold van Huis
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door
killerturnip (cc via Flickr.com).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd