Centralia: een Amerikaans dorp dat al 54 jaar in brand staat

Komende vrijdag – 27 mei – is het 54 jaar geleden dat er in de kolenmijn die het dorp rijk is brand uitbrak. En die brand woedt nog altijd.

Het is een heel bijzonder verhaal, het verhaal van Centralia, een dorp in Pennsylvania (Verenigde Staten). In de hoogtijdagen telde het dorp bijna 3000 inwoners. Vandaag de dag zijn de gezinnen in het dorp op vrijwel één hand te tellen. En dat allemaal door die ene fatale gebeurtenis op 27 mei 1962.

Over Centralia

Lang was Centralia het domein van mijnwerkers. Het dorp rustte namelijk op een kolenmijn die met name aan het eind van de negentiende eeuw een hoop werk verschafte. Terwijl de vraag naar kolen piekte, piekte ook het aantal inwoners van Centralia. Om – tegelijk met de vraag naar kolen – vanaf 1900 weer af te nemen. In 1962 – wanneer de mijn onder het dorpje al vrijwel niet meer geëxploiteerd wordt – zijn er in Centralia nog tussen de 1100 en 1200 mensen te vinden.

De brand en de gevolgen
Op die dag breekt er namelijk brand uit in de kolenmijn. In eerste instantie zijn de gevolgen daarvan niet direct merkbaar: het vuur woedt immers ondergronds. Veel bewoners zien dan ook niet direct reden om te vertrekken. Maar zo rond 1980 begint de brand ook aan het oppervlak gevolgen te hebben. Giftige stoffen zoals zwaveldioxide en koolstofmonoxide komen uit de grond zetten. En nadat een 12-jarige jongen bijna verzwolgen wordt door een zinkgat ontstaat de angst dat het vuur de grond letterlijk onder de voeten van de inwoners vandaan zal vegen. In de jaren daarna wordt wel duidelijk dat de brand een veel groter probleem is dan gedacht en in 1984 wordt overgegaan tot evacuatie van de inwoners van het dorp. Enkele tientallen mensen besloten in Centralia te blijven, maar gaandeweg werd Centralia een spookdorp: enkele jaren geleden waren er nog zo’n vijf landeigenaren in het dorp ingeschreven.

Dit kaartje laat niet alleen zien waar het vuur begonnen is, maar ook hoe het zich door de jaren heen verspreid heeft. Afbeelding: Pennsylvania Department of Environmental Protection.
Dit kaartje laat niet alleen zien waar het vuur begonnen is, maar ook hoe het zich door de jaren heen verspreid heeft. Afbeelding: Pennsylvania Department of Environmental Protection.

Ontstaan van de brand
Tot op de dag van vandaag is niet helemaal duidelijk hoe de brand in de kolenmijn is ontstaan. Er zijn verschillende theorieën over. De theorie die het vaakst wordt aangehaald, stelt dat het vuur startte in een open mijngroeve waar tevens afval werd gedumpt. Een deel van het afval zou in brand zijn gevlogen (of zijn aangestoken om af te rekenen met vieze luchtjes), waarna het vuur zich verspreidde naar de ondergrondse kolenmijn.

Hoge temperaturen
Direct na het ontstaan van de brand werden maatregelen getroffen om het vuur te doven. Gepoogd werd om de brand te blussen met water en af te dekken met klei. Maar zonder resultaat. En dus restte de autoriteiten weinig anders dan het vuur goed in de gaten te houden. Sinds 1966 zijn er meer dan 2000 gaten geboord om het vuur te monitoren. Uit metingen die tussen 1970 en 1980 werden uitgevoerd, bleek dat het vuur op sommige plaatsen een temperatuur heeft die boven de 1000 graden Fahrenheit (538 graden Celsius) ligt. De hoogst gemeten temperatuur is zelfs 732 graden Celsius. Op de plekken waar het vuur zich heel dicht bij het oppervlak bevindt, is ook de temperatuur van de grond hoog: zo’n 482 graden Celsius.

Eén van de door de autoriteiten geboorde gaten om het vuur in de gaten te kunnen houden. Afbeelding: Mredden (via Wikimedia Commons).
Eén van de door de autoriteiten geboorde gaten om het vuur in de gaten te kunnen houden. Afbeelding: Mredden (via Wikimedia Commons).

Groei
Het vuur brandt nu dus al bijna 54 jaar. En in al die jaren heeft het vuur zich op onvoorspelbare wijze verspreid. Soms bewoog het opeens heel snel, gevolgd door een periode waarin het vuur nauwelijks vooruit leek te komen. Het heeft alles te maken met de omstandigheden die het vuur tegenkomt: de geologie van het gebied, eventuele ventilatie en houten steunpilaren in de mijnen, enzovoort. Maar gemiddeld groeide het vuur in de afgelopen decennia met een snelheid die tussen de 15 en 22 meter per jaar ligt. Natuurlijk is er ook in de afgelopen decennia nagedacht over manieren om het vuur een halt toe te roepen en te doven. Maar eigenlijk elke methode blijkt of technologisch onhaalbaar of veel te duur. En dus laten de autoriteiten het erbij zitten.

En het verhaal van Centralia staat niet op zichzelf. Want lang woedende branden in kolenmijnen zijn eigenlijk helemaal niet zo bijzonder. In de VS woeden er meer dan 200 en wereldwijd zouden er enkele duizenden kolenmijnen in brand staan. Sommige van deze vuren zijn spontaan ontstaan, anderen zijn het resultaat van menselijk ingrijpen. Maar één ding hebben ze allemaal gemeen: ze zijn eigenlijk niet te doven. En sommige van deze vuren branden dan ook al veel langer dan het vuur in Centralia. Neem de Burning Mountain in Australië: deze kolenbrand zou al zo’n 6000 jaar op rij woeden. Dat lot staat Centralia waarschijnlijk niet te wachten, maar de redding is ook zeker niet nabij. Experts menen dat het vuur, als er niets wordt gedaan, meer dan 100 jaar kan branden. En zelfs als de brand uiteindelijk uitdooft, is het gebied nog niet veilig. Er kunnen nog lang daarna giftige stoffen uit de grond komen zetten en ook het ontstaan van zinkgaten behoort zelfs als het vuur uit is tot de mogelijkheden. Het lijkt er dan ook op dat Centralia nog wel even een spookstad blijft.

Bronmateriaal

"The Centralia Mine Fire" - Pennsylvania Department of Environmental Protection

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd