300 miljoen jaar geleden verschenen ze op aarde. Het lijkt erop dat ze alle veranderingen van milieu en klimaat overwinnen. Toch moet bijna één op de vijf reptielen worstelen om in leven te kunnen blijven.
Slangen, hagedissen, amphisbaenians (ook bekend als wormhagedissen), krokodillen en brughagedissen: gezamenlijk aangeduid met de naam ‘reptielen’. Met een lange en complexe evolutionaire geschiedenis achter de rug, spelen de dieren een belangrijke rol in het goed functioneren van onze ecosystemen, als roofdier en als prooi. Negentien procent van de reptielen wereldwijd is echter met uitsterven bedreigd. Deze schatting maakt Zoological Society of London (ZSL) in samenwerking met experts van IUCN Species Survival Commission (SSC).
Wereldwijd
Het onderzoek dat gepubliceerd is in Journal of Biological Conservation is het eerste onderzoek dat de wereldwijde status van reptielen samenvat. Meer dan 200 wereldberoemde experts beoordeelden het uitstervingsrisico van 1500 willekeurig gekozen reptielen uit de hele wereld. Naar schatting is 19 procent met uitsterven bedreigd waarvan 12 procent ernstig bedreigd, 41 procent bedreigd en 47 procent kwetsbaar.
Uitgestorven
Drie ernstig bedreigde soorten zijn mogelijk al uitgestorven. Een van deze is de boshagedis Ameiva vittata die eerder alleen gezien werd in een deel van Bolivia. De mate van bedreiging blijft vooral hoog in tropische regio’s en dat komt met name door de verandering van het leefgebied door landbouw en houtkap. Doordat het leefgebied van de boshagedis vrijwel vernietigd is, leverden twee recente zoektochten naar de soort niets op.
Gespecialiseerd in overleven
“Omdat reptielen vaak onder extreme omstandigheden leven, is het gemakkelijk aan te nemen dat ze het wel redden in de veranderende wereld,” zegt Dr. Monika Böhm, hoofdauteur van het onderzoekspaper. “Hoewel veel soorten gespecialiseerd zijn in het benutten van de omgeving en klimaatomstandigheden, zijn ze juist bijzonder gevoelig voor veranderingen in het milieu.”
Zoet water
Het risico van uitsterven is niet gelijkmatig verdeeld over de diverse reptielen: zoetwaterschildpadden lopen het grootste risico door het grote beslag dat de mens op rivieren en meren legt. Naar schatting is 30 procent van de zoetwaterreptielen nabij uitsterving. Zoetwaterschildpadden alleen lopen een risico van 50 procent om uit te sterven doordat deze ook nationaal en internationaal verhandeld worden.
Mensen
Ook al zijn de meer aardse reptielen minder bedreigd, de vaak beperkte leefgebieden door de benodigde eigenschappen en de lage mobiliteit van de soort, maakt ze bijzonder gevoelig voor de menselijke invloeden. In Haïti hebben zes van de negen soorten Anolis-hagedissen bijvoorbeeld een verhoogd risico op uitsterven vanwege de ontbossing.
“De bevindingen luiden de alarmbel over de toenemende bedreiging van soorten,” zegt Philip Bowles, coördinator van de IUCN Rode Lijst van bedreigde soorten waar de gegevens in worden verwerkt. “Aanpakken van de vastgestelde bedreigingen, waaronder verlies van leefomgeving en het oogsten, zijn prioriteit voor het behoud van de reptielen.”
