Hoe gaat het met… de wolf in Nederland?

wolf portret

Een wolf op vijftien kilometer afstand over de grens bij Emmen, gespot door een zogenoemde ‘fotoval’. Het gebeurde begin april en de beelden zijn het eerste harde bewijs dat het dier naar ons land terug lijkt te keren. Wanneer ‘arriveert’ hij in Nederland? En moeten we dat moment vrezen?

Langer dan een eeuw geleden leefde de wolf standaard in ons land. Drenthe, Brabant, Gelderland: overal waar zandgebieden waren, kwam hij in het wild voor. Schaars, maar hij was er wel. Door de jacht op de wolf zelf en een tekort aan lopende hapjes – een wolf doet een moord voor een lekker stukje wild – zijn ze verdwenen.

Kwestie van tijd
Natuurmonumenten heeft de wolf al langer in de smiezen en zegt dat het een kwestie van tijd is voordat hij terug is op Nederlandse bodem. “Misschien is hij al terug,” zegt Michiel van der Weide, ecoloog bij Natuurmonumenten. Ongeveer anderhalf jaar geleden meldden mensen al dat zij een wolf gezien hadden in Duiven en op de Veluwe (Gelderland). De beelden laten zien dat de terugkomst van de wolf nu echt dichtbij komt. Leuk, zo’n diersoort erbij en ook nog eens het grootste inheemse roofdier in Nederland. Maar waar komt hij nu ‘ineens’ weer vandaan?

Vanuit het oosten
Van der Weide vertelt dat de populatie wolven vanuit het oosten uitbreidt richting Nederland. Dat de wolvenpopulatie zich zo wijd verspreidt, werd duidelijk nadat onderzoekers tot de conclusie kwamen dat het DNA van de wolven in Denemarken overeenkomt met het DNA van wolven uit het oosten van Duitsland (Sachsen). Vanuit Duitsland kunnen ze ook in Nederland terechtkomen. Vlak over de grens bij Drenthe in Niedersachsen is vorig jaar een nest geboren. Wanneer deze dieren volwassen zijn, dat wil zeggen wanneer ze één tot twee jaar oud zijn, verlaten ze de roedel op zoek naar een eigen territorium. “Vanuit Niedersachsen is het nog maar vier nachten lopen (200 km) tot de wolven op Nederlands grondgebied zijn,” vertelt Van der Weide.

Moederwolf met haar jongen. Foto: Golo.
Moederwolf met haar jongen. Foto: Golo.

Ruimte
Wat de wolf zo ver van huis zoekt, is ruimte. Een wolvenroedel heeft ongeveer 250 vierkante kilometer natuurgebied nodig om zich veilig te voelen. “Een roedel bestaat uit ongeveer vier tot acht dieren,” zegt de ecoloog. Niet zo’n grote groep dus en dat komt doordat de dieren zo jong hun roedel verlaten. In het gebied voor een nieuwe roedel moet naast ruimte tegelijkertijd genoeg eten aanwezig zijn. Nederland is wat dat betreft een trekpleister voor de wilde dieren. De wolven voeden zich voornamelijk met kleinere hoefdieren zoals reeën, damherten, wilde zwijnen en hun biggen. Reeën en damherten zijn er genoeg op de Veluwe. Daarnaast bestaat de Veluwe uit ongeveer 1000 vierkante kilometer en dat betekent dat het groot genoeg is voor wel vier wolvenroedels.

Vermenigvuldiging
Dat binnen de kortste tijd heel Nederland wolvengebied is, is vrijwel onmogelijk, legt Van der Weide uit. Ook al zoeken de wolven al vrij snel een eigen plekje, de plek moet aan de eerder genoemde eisen voldoen. “Nakomelingen blijven nooit op dezelfde plek zitten als waar ze opgroeiden. Ze zoeken verderop naar een geschikte plek die naast voldoende ruimte en voedsel ook rust biedt. Want alleen dan kunnen bij aanwezigheid van twee geslachten jongen grootgebracht worden.” De verspreiding gebeurt eigenlijk in drie stappen vertelt de ecoloog. Eerst krijgen we te maken met zwervende dieren. Misschien is dit nu al het geval in Nederland in bijvoorbeeld Drenthe of op de Veluwe. Zodra het andere geslacht zich bij een zwervende wolf aansluit wordt het territorium gevestigd. Een jaar later worden de jongen geboren en ontstaat er een familieroedel. Of dit daadwerkelijk gebeurt op bijvoorbeeld de Veluwe blijft onvoorspelbaar. “De wolven geboren in Niedersachsen kunnen ook een andere kant op lopen,” zegt Van der Weide. “Op de Veluwe kunnen de dieren dankzij de ecoducten veilig snelwegen oversteken dus dat vergroot de kans. Maar misschien komt de wolf nooit zo ver en belandt hij bijvoorbeeld ergens in de Achterhoek.”

Veiligheid
Of de wolf er nu komt of niet, hij is ongevaarlijk voor de mens. “De wolf is een heel schuw dier.” Ook wanneer een wolf op de Veluwe een loslopende hond treft, valt hij deze niet aan. “Wanneer een wolf een mens ruikt of ziet, blijft hij uit de buurt,” zegt Van der Weide. In Duitsland hebben mensen al langer ervaring met wolven. Daar leven in totaal ongeveer 120 exemplaren. “En er is nog geen mens aangevallen,” zegt de ecoloog.

Foto: Matt.
Foto: Matt.

Andere dieren
Maar wat betekent de mogelijke terugkomst voor andere diersoorten waar de wolf het op voorzien heeft? De roofdieren eten alleen maar vlees. Is er geen vlees in de vorm van wild? Dan zoekt het beestje zijn plekje wel elders. “De wolf eet net zoals andere roofdieren voornamelijk de zwakkere dieren. De dieren die de mensen ook neerschieten als ze gaan jagen. Eigenlijk helpen de roofdieren bij het beheer van de dierenpopulatie. Bovendien wordt het gedrag van de andere dieren veel natuurlijker.” De ecoloog legt uit dat de dieren weten dat ze slachtoffer kunnen worden. Hierdoor moeten ze voortdurend op hun hoede zijn en opletten. Nu staan ze min of meer de hele tijd langs hetzelfde bosje om deze leeg te grazen. Met de wolf in de buurt kan dit niet en moeten ze zich verplaatsen. “En dat betekent dat alle soorten planten en struiken meer kans hebben om te groeien,” vertelt Van der Weide. “Er ontstaat variatie van de natuur door deze ‘ecologie van de angst’.”

Oké, de wolf kan een probleem vormen voor met name schapen. Maar dit probleem is gemakkelijk op te lossen door de veeboeren voor te lichten over hoe ze hun vee kunnen beschermen met rasters met stroom erop. “Afschieten zodra ze over de grens komen, mag sowieso niet: de wolf is een beschermde diersoort.” Bovendien lijkt het erop dat de wolf eigenlijk alleen maar positieve gevolgen heeft voor de natuur en de dieren. En voor ons… wordt het bos een stukje spannender.

Bronmateriaal

Interview ecoloog Natuurmonumenten Michiel van der Weide.
"Wolf vlakbij Nederlandse grens gefotografeerd" – Natuurmonumenten.
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door Tambako the Jaguar (cc via Flickr.com).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd