New Horizons ontdekt hoge nevels en gletsjers op Pluto

Nieuwe foto’s, nieuwe ontdekkingen! NASA’s New Horizons verrast opnieuw. Pluto heeft hoge nevels en gletsjers!

Tijdens een persconferentie heeft NASA zojuist de laatste door New Horizons gemaakte foto’s en verzamelde gegevens vrijgegeven. En opnieuw zijn we verbluft. Een verslag.

Even achterom kijken
De foto hieronder werd zeven uur nadat New Horizons het dichtst bij Pluto in de buurt kwam, gemaakt. New Horizons was toen alweer zo’n 360.000 kilometer van Pluto verwijderd en keek even achterom. We zien hier het silhouet van Pluto met daaromheen een lichte kring: de atmosfeer! Tevens zijn er nevels te zien die tot zo’n 130 kilometer boven het oppervlak van Pluto reiken. “Mijn mond viel open toen ik deze eerste foto van een buitenaardse atmosfeer in de Kuipergordel zag,” stelt onderzoeker Alan Stern.

Deze foto maakte New Horizons toen deze 360.000 kilometer van Pluto verwijderd was. Een eerste analyse wijst erop dat de atmosfeer van Pluto eigenlijk uit twee lagen bestaat. Afbeelding: NASA / JHUAPL / SwRI.
Deze foto maakte New Horizons toen deze 360.000 kilometer van Pluto verwijderd was. Een eerste analyse wijst erop dat de atmosfeer van Pluto eigenlijk uit twee lagen bestaat. Afbeelding: NASA / JHUAPL / SwRI.

Wetenschappers zijn blij met deze foto’s. Ze kunnen ons namelijk meer vertellen over de samenstelling van de atmosfeer van Pluto en ze kunnen onthullen wat er op het oppervlak van de dwergplaneet allemaal gaande is. “De nevels die we op deze foto zien, zijn heel belangrijk voor het creëren van de koolwaterstoffen die het oppervlak van Pluto zo’n rode gloed geven,” legt onderzoeker Michael Summers uit.

Deze foto maakte New Horizons toen deze zo'n 2 miljoen kilometer van Pluto verwijderd was. Afbeelding: NASA / JHUAPL / SwRI.
Deze foto maakte New Horizons toen deze zo’n 2 miljoen kilometer van Pluto verwijderd was. Afbeelding: NASA / JHUAPL / SwRI.

Modellen wijzen erop dat de nevels die we hier zien ontstaan doordat ultraviolet zonlicht methaangas – het eenvoudigste koolwaterstof dat voorkomt in Pluto’s atmosfeer – opbreekt. Hierdoor stapelen koolwaterstoffen als etheen en acetyleen zich op. Wanneer deze koolwaterstoffen zich naar de lagere – en koudere – delen van de atmosfeer bewegen, condenseren ze en worden het ijsdeeltjes. En die ijsdeeltjes vormen de nevels die we zien. Ultraviolet zonlicht zet die nevels om in de donkere koolwaterstoffen die het oppervlak van de dwergplaneet van een kleurtje voorzien.

Zijn ze niet prachtig? Pluto (op de voorgrond) en zijn maan Charon. Je ziet de twee hier zoals je ze ook zou zien als je met New Horizons zou zijn meegevlogen. De kleuren lijken op de kleuren die we met het menselijk oog zouden zien, maar zijn niet helemaal natuurgetrouw. Het is de beste foto die we tot op heden van de twee samen hebben verkregen. Afbeelding: NASA / JUAPL / SwRI.
Zijn ze niet prachtig? Pluto (op de voorgrond) en zijn maan Charon. Je ziet de twee hier zoals je ze ook zou zien als je met New Horizons zou zijn meegevlogen. De kleuren lijken op de kleuren die we met het menselijk oog zouden zien, maar zijn niet helemaal natuurgetrouw. Het is de beste foto die we tot op heden van de twee samen hebben verkregen. Afbeelding: NASA / JUAPL / SwRI.

In eerste instantie dachten onderzoekers dat eventuele nevels boven Pluto zich niet veel verder dan 30 kilometer boven het oppervlak konden uitstrekken. Maar nu zien we dat de nevels tot wel 130 kilometer hoog reiken! “We hebben nieuwe ideeën nodig om te achterhalen wat er gaande is,” stelt Summers.

De druk
Maar er is nog een verrassing. Metingen van New Horizons wijzen erop dat de massa van Pluto’s atmosfeer in twee jaar tijd flink is afgenomen. Een mogelijke verklaring daarvoor is dat ongeveer de helft van Pluto’s atmosfeer recent op het oppervlak van de dwergplaneet bevroren is. Als dat scenario klopt, zal de massa van de atmosfeer de komende tijd nog verder afnemen. Pluto beweegt momenteel namelijk van de zon vandaan.

Nog scherper
Genoeg over de atmosfeer. Terug naar het oppervlak. NASA komt met een nieuwe foto op de proppen met een twee keer hogere resolutie dan de foto die we eerder van Pluto zagen. Zo mooi!

Deze foto maakte New Horizons toen deze 450.000 kilometer van Pluto verwijderd was. Afbeelding: NASA / JHUAPL / SwRI.
Deze foto maakte New Horizons toen deze 450.000 kilometer van Pluto verwijderd was. Afbeelding: NASA / JHUAPL / SwRI.

Valse kleuren
Tevens presenteert NASA een nieuwe valse kleuren-foto. Deze valse kleuren-foto geeft een beter beeld van de verschillen in samenstelling en textuur van het oppervlak van Pluto. De donkere terreinen bevinden zich met name rond de evenaar. Het hart is een opvallende onderbreking daarvan. Mogelijk is het een reservoir van verschillende ijsdeeltjes die zich vanuit Sputnik Planum (het hart van het ‘hart’) verspreiden.

In valse kleuren is de dwergplaneet ook mooi! Afbeelding: NASA / JHUAPL / SwRI.
In valse kleuren is de dwergplaneet ook mooi! Afbeelding: NASA / JHUAPL / SwRI.

Gletsjers
Nieuwe metingen van New Horizons wijzen erop dat het centrum van Sputnik Planum veel stikstof, koolstofmonoxide en methaanijs bevat. Tel daar de lage temperaturen op Pluto bij op en er ontstaat iets interessants. “Dit ijs kan stromen als een gletsjer,” stelt onderzoeker Bill McKinnon. Wanneer we naar het zuidelijke deel van het hart kijken, is te zien dat vrij jonge ijsafzettingen de kraters daar zijn ‘binnengevallen’. Het wijst erop dat de gletsjers nog heel recent stroomden en mogelijk zelfs nog steeds in beweging zijn. “We hebben bewijs voor geologische activiteit in Sputnik Planum (de naam van dit deel van Pluto’s ‘hart’, red.),” vertelt McKinnon. “Het is een droom die uitkomt!”

Gletsjers op Pluto. Afbeelding: NASA.
Gletsjers op Pluto. Afbeelding: NASA.
IJs heeft ook dit met kraters gevulde gebied bereikt. De krater die hier is uitgelicht is zo'n 50 kilometer breed. Afbeelding: NASA / JHUAPL / SwRI.
IJs heeft ook dit met kraters gevulde gebied bereikt. De krater die hier is uitgelicht is zo’n 50 kilometer breed. Afbeelding: NASA / JHUAPL / SwRI.

Animatie
En er is nog meer! NASA heeft tevens een animatie vrijgegeven die laat zien hoe het er ongeveer uit zou zien als je kon vliegen over twee regio’s op Pluto. Eerst zie je het noordwestelijke deel van Sputnik Planum. Later de bergketens (Hillary Montes) op Pluto. De animatie is gebaseerd op beelden die New Horizons tijdens de scheervlucht maakte.

WIST JE DAT…

…er inmiddels ook al redelijk goede beelden van Pluto’s manen Nix en Hydra zijn binnengedruppeld?

Eerdere bevindingen
New Horizons werd in 2006 gelanceerd en passeerde Pluto op 14 juli. De afstand tussen de dwergplaneet en de ruimtesonde bedroeg op dat moment zo’n 12.500 kilometer. Al snel na het moment waarop de afstand tussen Pluto en New Horizons het kleinst was, werd duidelijk dat de ruimtesonde verbluffend werk had geleverd. Voor het eerst konden we ons buigen over heldere foto’s van de dwergplaneet en zijn manen! En op die foto’s waren fantastische dingen te zien, zo bleek 15 juli. Tijdens een persconferentie onthulde NASA toen beelden waarop onder meer te zien was dat Pluto hoge bergen bezit. Ook waren er verbluffende foto’s van Pluto’s grootste maan: Charon. De kiekjes vertelden ons dat deze maan kraters, kliffen en valleien (waarvan eentje zeker zes kilometer diep is!) bezit. Het wijst erop dat het oppervlak van Charon – in tegenstelling tot wat werd gedacht – piepjong is. Ook konden we dankzij de beelden van New Horizons voor het eerst vaststellen hoe groot Pluto’s maan Hydra exact is. En vandaag kunnen we dus weer enkele nieuwe bevindingen aan dit rijtje ontdekkingen toevoegen. Zo langzaam maar zeker worden alle geheimen van Pluto ontrafeld.

New Horizons
New Horizons

Hoe nu verder?
New Horizons is inmiddels alweer een slordige 12 miljoen kilometer van Pluto verwijderd. Het is de bedoeling dat de sonde binnenkort een ander Kuipergordelobject onder de loep neemt. Onduidelijk is welk object het gaat worden: er zijn er nog twee in de race, PT1 en PT3.

Hoewel het wel 2019 wordt alvorens New Horizons bij PT1 of PT3 arriveert, zal de sonde de komende maanden en jaren ongetwijfeld nog regelmatig van zich laten horen. Tijdens de scheervlucht langs Pluto en zijn manen is een enorme schat aan informatie verzameld die de komende maanden in gedeeltes naar de aarde wordt verzonden. Op dit moment is nog maar vijf procent van die data op aarde, dus er staat ons nog heel wat moois te wachten! Wetenschappers staan te popelen om zich over alle gegevens te buigen en alles te weten te komen over Pluto en zijn natuurlijke satellieten.

Mis niets!
Op 14 juli 2015 vloog de New Horizons-ruimtesonde met een snelheid van bijna 50.000 kilometer per uur langs het oppervlak van Pluto. Het is de eerste keer dat dwergplaneet Pluto door een ruimtevaartuig is bezocht. De komende weken worden er veel foto’s van Pluto, Charon en de andere manen verwacht. Blijf de speciale New Horizons-themapagina volgen met het meest recente nieuws en de allerlaatste foto’s.

Bronmateriaal

NASA

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd