De allereerste foto van een babyplaneet: tot zeventien keer zwaarder dan Jupiter

In 2018 maakt het SPHERE-instrument van ESO’s Very Large Telescope een foto van een pasgeboren planeet. Toch zijn er meer werelden verstopt in de stofschijf rondom de bruine dwergster PDS 70.

De ruimtefoto van de week toont de babyplaneet bij de bruine dwerg. Bruine dwergen zijn zogenoemde ‘mislukte sterren’. Ze ontstaan op dezelfde manier als normale sterren, alleen slagen ze er niet in om kernfusie op gang te brengen. Ze geven hierdoor geen licht, maar gloeien wel in infrarood licht. Vandaar dat het SPHERE-infraroodinstrument de bruine dwerg PDS 70 wel kan zien. Toch wordt dit licht op de foto geblokkeerd, waardoor de planeet in vorming duidelijk te zien is.

We zeggen bewust geen ‘babyplaneetje’, want PDS 70 b is een flinke gasreus. Het object is ongeveer vier tot zeventien keer zo zwaar als Jupiter. De afstand tot de moederster bedraagt drie miljard kilometer. In vergelijking: de aarde is ruwweg 150 miljoen kilometer van de zon verwijderd. De temperatuur van de atmosfeer is duizend graden Celsius.

Na de vondst van PDS 70 b in 2018 werd het systeem een ‘hot topic’ onder astronomen. Een jaar later vonden zij een tweede exoplaneet: PDS 70 c. Deze buitenste planeet draait op ongeveer vijf miljard kilometer om zijn ster en is één tot tien keer zo zwaar als Jupiter. Het is bijzonder dat de planeten PDS 70 b en c op dit moment nog steeds materiaal verzamelen en groeien. De twee exoplaneten draaien rondjes tussen de twee schijven in. Zo hebben ze als het ware een pad schoongeveegd en de grote schijf in tweeën gehakt.

En het verhaal stopt nog niet… Afgelopen jaar vonden onderzoekers een schijf rondom exoplaneet PDS 70 c. Deze schijf zou wel eens één of meerdere exomanen – oftewel manen bij planeten buiten het zonnestelsel – kunnen voortbrengen. Er is in ieder geval genoeg materiaal aanwezig in de schijf om drie natuurlijke satellieten ter grootte van onze eigen maan te vormen.

Wetenschappers kijken nu uit naar nog scherpere beelden van PDS 70 en haar planeten. In 2027 opent ESO’s Extremely Large Telescope haar ogen. Deze telescoop kan zelfs de gasbewegingen rond PDS 70 c in kaart brengen. Zo kunnen astronomen het stelsel tot in detail in kaart brengen.

De afgelopen decennia hebben ruimtetelescopen en satellieten prachtige foto’s gemaakt van nevels, sterrenstelsels, stellaire kraamkamers en planeten. Ieder weekend halen we één of meerdere indrukwekkende ruimtefoto uit het archief. Genieten van alle foto’s? Bekijk ze op deze pagina.

Bronmateriaal

Archief Scientias.nl

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd