Is suiker puur vergif? Absoluut niet!

frisdrank

Als er ergens een heleboel mythes over bestaan, dan is het wel over het voedsel dat we nuttigen. Neem nu bijvoorbeeld fructose. Deze vorm van suiker zit – als onderdeel van kristalsuiker – in flink wat frisdranken en voedingsmiddelen, maar wordt door velen bestempeld als ‘puur gif’. Hoe zit dat nou?

Het was tijdens een groepsbijeenkomst op het consultatiebureau dat één van de moeders zich liet ontvallen haar dochtertje van negen maanden wel eens een lange vinger toe te stoppen. De verpleegkundige die de bijeenkomst leidde, snakte naar adem. “Een lange vinger? Daar zit suiker in! En suiker is vergif!” Die nogal pittige uitspraak werd verder niet genuanceerd. We knikten allemaal schoorvoetend en ik schaamde me plots voor het drupje diksap dat ik tweemaal daags in de drinkbeker van ons tien maanden oude dochtertje liet vallen. Nog geen week later – ik was bijna over mijn schuldgevoel heen – landde er een persbericht van de universiteit van Maastricht in mijn mailbox. De kop jubelde me tegemoet: “Suiker is geen vergif!”. Nu was de verwarring compleet.

Suiker is geen vergif
En ik ben niet de enige van haar stuk gebrachte consument, zo vertelt Fred Brouns, verbonden aan de Universiteit Maastricht. “Natuurlijk is dit heel verwarrend voor de consument. Er wordt maar geschreeuwd: je moet dit, je mag dat. En het is allemaal angstmakerij.” Brouns weet waar hij het over heeft. Hij is als hoogleraar Health Food Innovation verbonden aan de Universiteit Maastricht en mede-auteur van het paper ‘Misconceptions about fructose-containing sugars and their role in the obesity epidemic‘ waarin de mythe ‘Suiker is vergif’ eens even goed wordt rechtgezet. “Jaren geleden riep men dat obesitas het resultaat was van te vet eten. Toen veranderde dat weer en was high fructose corn syrup (een siroop gemaakt uit maiszetmeel met een fructosegehalte van 55 procent) de boosdoener. Men zei dat fructose dik en ziek maakte. En later werden zelfs alle toegevoegde suikers als dikmakend aangeduid. Kortom: als het om de oorzaken van obesitas gaat, is er al van alles gesuggereerd.” Maar hoe zit het nu werkelijk? Brouns keek samen met enkele collega’s kritisch naar de bestaande onderzoeksliteratuur omtrent de relatie tussen suikerconsumptie en obesitas. Ze zoomden daarbij met name in op fructose.

“Als het om de oorzaken van obesitas gaat, is er al van alles gesuggereerd”

Fructose
In veel frisdranken en andere voedingsmiddelen in Europa zitten toegevoegde suikers. Vaak gaat het dan om sucrose. Sucrose bestaat voor vijftig procent uit glucose en voor vijftig procent uit fructose. Eerder onderzoek in de Verenigde Staten stelde vast dat de Amerikanen steeds meer frisdrank gaan drinken en steeds zwaarder worden en suggereerde dat er sprake was van een causaal verband. Omdat de frisdrank in de VS high-fructose corn syrup bevat, werd verondersteld dat obesitas het resultaat was van fructose. “Wij laten zien dat de bestaande onderzoeksresultaten verkeerd geïnterpreteerd worden en dat er veel misvattingen bestaan over fructose,” vertelt Brouns. “Het idee dat fructose leidt tot overgewicht komt voort uit onderzoek met dieren – en later mensen – die heel veel fructose toegediend kregen. Daar gaat het al fout. Het gaat om een excessieve fructose-inname die niet representatief is voor de werkelijke inname. Een tweede fout is dat wij mensen fructose niet als aparte bron van energie innemen. Wanneer wij fructose binnenkrijgen, is dat altijd in combinatie met glucose. En als je kijkt wat er gebeurt als mensen beide stoffen tot zich nemen, krijg je heel andere resultaten. Het consumeren van veel fructose heeft negatieve gevolgen. Maar het is onjuist om te stellen dat fructose dik maakt. Want als we rekening houden met het feit dat we fructose altijd in combinatie met glucose tot ons nemen dan blijven er maar weinig negatieve gevolgen over.”

De oorzaak van overgewicht is niet zo gemakkelijk aan te wijzen. Meerdere factoren spelen een rol. Afbeelding: Marjan Lazarevski (cc via Flickr.com).
De oorzaak van overgewicht is niet zo gemakkelijk aan te wijzen. Meerdere factoren spelen een rol. Afbeelding: Marjan Lazarevski (cc via Flickr.com).

Relaties
Maar hoe is dan te verklaren dat de Amerikanen steeds dikker worden en steeds meer frisdrank drinken? Brouns trekt het feit dat Amerikanen meer frisdrank drinken dan in het verleden het geval was, in twijfel. “De hoeveelheid voedselafval neemt ook toe. Zo’n dertig tot veertig procent van ons voedsel gooien we weg. Zodra de prik van de cola is, gooien we die weg. Als je de consumptietoename daarmee compenseert dan is die toename helemaal niet zo groot.” En zelfs al zou er wel sprake zijn van een sterke consumptietoename dan is nog niet bewezen dat er ook daadwerkelijk sprake is van een causaal verband tussen die consumptietoename en het feit dat Amerikanen dikker worden. “Neem als voorbeeld light drank. Wanneer mensen te zwaar zijn, krijgen ze het advies om meer light drank te drinken. Als je vervolgens naar de data kijkt, zie je dat Amerikanen dikker worden en meer light drank gaan drinken. Dan zou je kunnen zeggen: light drank maakt dik. Maar dat is dan dus niet zo. Het zit allemaal veel moeilijker in elkaar dan mensen vaak denken.”

Rehabilitatie met een voetnoot
Brouns rehabiliteert fructose. “Als je obesitas wilt bestrijden, moet je niet alleen maar kijken naar de inname van fructose, dan wel suiker.” We moeten kijken naar het gehele product, met zijn suikers, vetten, eiwitten, koolhydraten, voedingsvezels en calorieën. “Overigens willen we niet zeggen dat er geen enkele reden is om de suikerconsumptie te beperken,” benadrukt Brouns. “Maar een kleine hoeveelheid suiker is helemaal niet erg.”

Dat consumenten zich overrompeld voelen door alles wat er over fructose, maar ook andere voedingsstoffen geroepen wordt, kan Brouns zich goed voorstellen. Maar als het om voedsel gaat, is het eigenlijk heel simpel, zo stelt hij. “Als je maar voldoende afwisselt en het nuttigen van geraffineerde en pure koolhydraten beperkt. Dus neem in plaats van zes volkoren boterhammen, ééns vijf boterhammen en drie aardappelen in plaats van vier en neem eens een schepje minder rijst. En zorg dat je niet te veel vet binnenkrijgt. Als je dat doet, hoef je niet na te denken over de individuele stoffen in het voedsel.” En dan is het eigenlijk weer heel simpel. Gezond eten is een kwestie van uw gezonde verstand gebruiken.

Bronmateriaal

Interview met Fred Brouns
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door Michael Porter (cc via Flickr.com).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd