Hoe ziet jouw ideale partner eruit? Het is een vraag die ook wetenschappers bezighoudt. Want het ontstaan van succesvolle stelletjes is van cruciaal belang voor het voortbestaan van onze soort.
Het ergste is voorbij… januari. De maand dat de meeste scheidingen plaatsvinden. Heeft jouw relatie januari overleefd? Of ben je nog op zoek naar jouw ideale partner? Hoe de ideale partner eruitziet is niet alleen een belangrijke vraag voor de singles onder ons, maar ook voor de wetenschap in het algemeen, en de genetica in het bijzonder. Het ontstaan van stelletjes, en daarmee de mogelijkheid voor het mengen van genetisch materiaal, is van cruciaal belang geweest voor de diversiteit aan leven op deze planeet. Het geeft het proces van natuurlijke selectie meer om uit te kiezen. De manier waarop partners worden gekozen bepaalt de genetische opmaak van de volgende generatie en is geen willekeurig proces.
Is iemand die op je lijkt aantrekkelijker?
‘Opposites attract’ is een populair gezegde, maar als we getrouwde koppels vergelijken, valt iets anders op: partners lijken juist vaak op elkaar. Als stellen meer op elkaar lijken voor een bepaalde eigenschap dan willekeurige man-vrouw combinaties is er sprake van assortative mating. Dit geldt het meest voor sociale omgevingskenmerken zoals religie, opleidingsniveau, politieke voorkeur en afkomst. Niet geheel onverwachts, aangezien de kans groter is om verliefd te worden op iemand die in dezelfde sociale kringen zit omdat hij of zij in je buurt woont, naar dezelfde school gaat, hetzelfde werk doet, naar dezelfde kerk gaat, etc. Wie “de ware” is wordt voor een aanzienlijk deel bepaald door wie de grootste kans heeft om jou te ontmoeten. Ook voor fysieke kenmerken (lengte en gewicht), leefstijl (rook- en drinkgedrag), psychologische eigenschappen (persoonlijkheidstrekken en IQ) en psychologische problemen (zoals depressie, angst of aandachtsproblemen) worden gelijkenissen gevonden tussen partners. De gelijkenissen bestaan vaak al aan het begin van een relatie, het is dus niet altijd zo dat partners in de loop van de tijd steeds meer op elkaar gaan lijken. De eigenschappen waarin koppels op elkaar lijken zijn gedeeltelijk erfelijk. Je zou verwachten dat partners dan ook genetisch meer op elkaar lijken.
Delen partners meer DNA?
Het DNA van partners vertoont inderdaad meer gelijkenissen dan dat van willekeurige mannen en vrouwen. Deze gelijkenissen kunnen echter, voor zover we kunnen meten, volledig verklaard worden door verschillen in genetische afkomst die per regio kunnen verschillen. Het overwegend Katholieke zuiden kunnen we bijvoorbeeld genetisch vrij goed onderscheiden van het overwegend Protestantse noorden van Nederland, en de kans is om allerlei redenen nou eenmaal groter dat je als Katholiek met een andere Katholiek trouwt. Bij niet-religieuze mensen hangt de partnerkeuze minder sterk samen met genetische afkomst, en zien we dan ook sterke aanwijzingen dat niet-religieuze stellen (die sinds kort de meerderheid van Nederland vertegenwoordigen) genetisch minder op elkaar lijken dan religieuze stellen. Dit geldt ook voor hoger opgeleide stellen, die vaker en verder migreren en daardoor een grotere kans hebben om een relatie te krijgen met iemand die verder weg in hun stamboom zit. In deze groep zorgt het feit dat ze qua opleidingsniveau op elkaar lijken er dus juist voor dat ze genetisch minder op elkaar lijken.
Wetenschap en de liefde
Het wordt steeds duidelijker dat mensen over het algemeen een partner kiezen met veel gelijkenissen, maar daarmee zijn de mysteries van partnerkeuze nog lang niet ontrafeld. Verliefd worden en tot een partnerkeuze komen is een ingewikkeld proces dat bijna magisch aanvoelt door instincten en emoties waarvan de wortels meestal ver in ons evolutionair verleden liggen. We proberen in de wetenschap wetmatigheden hierin te vinden die ons helpen bij het begrijpen van partnerkeuze, onze evolutionaire geschiedenis, en daarmee onze huidige genetische opmaak. Hoewel we steeds meer inzichten krijgen, durven we nog niet te garanderen dat die kennis ons goede hulp kan bieden in het vinden van een goede partner (al zijn er instanties die beweren dat ze dat wel kunnen). Ons voorlopig advies voor het vinden van de ideale partner is dat je je beter kan laten leiden door de adviezen van je vele voorouders (oftewel, volg nog maar even ouderwets je hart).
Deze column is geschreven door genetici Abdel Abdellaoui en Laura Wesseldijk, verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
