Dit oude familielid heeft letterlijk haar sporen achtergelaten. Wij presenteren: Australopithecus afarensis, oftewel: Lucy.
Tientallen jaren geleden ontdekten wetenschappers in Afrika iets heel bijzonders. Ze vonden er de resten van een mensachtige. De resten waren zeker drie miljoen jaar oud. En – nu komt het – de resten wezen erop dat de mensachtige rechtop liep. Een unieke vondst, want eerdere mensachtigen op twee benen waren aanzienlijk jonger. Bovendien waren de fossiele resten zeer compleet. De onderzoekers vierden hun vondst die avond, terwijl het liedje ‘Lucy in the Sky with Diamonds‘ uit de speakers galmde. Dat was het moment waarop de resten een echte naam kregen: Lucy.
Nieuw
Later zou blijken dat Lucy een heel nieuwe soort was. En waarschijnlijk eentje die ook op onze stamboom thuishoorde. Toch leek Lucy nog in weinig opzichten op de moderne mens. De soort had veel weg van een aap. Bijvoorbeeld de lange slungelige armen, de onderkaak die naar voren stak en de relatief kleine hersenen. Maar in bepaalde opzichten had Lucy ook veel weg van ons. Zo was de mensachtige zeer goed in staat om op twee benen te lopen. Toch deed A. afarensis dat niet altijd: de bouw wijst erop dat de mensachtige zich zowel op twee benen als al klimmend in bomen kon voortbewegen.
Lucy was niet de enige A. afarensis die na miljoenen jaren het daglicht zag. Onderzoekers vonden de restanten van meer dan 300 individuen terug. Waaronder ook de resten van een driejarig kind. Het kind leefde ongeveer 100.000 jaar voor Lucy, het is een meisje en heeft de naam Selam gekregen. Dankzij de vondst van het kind weten onderzoekers ook aardig wat over de ontwikkeling van A. afarensis. Zo weten we dat kinderen van A. afarensis zich ongeveer net zo snel ontwikkelden als jonge chimpansees.
Sporen
Maar onze kennis over A. afarensis is niet alleen gebaseerd op de vondst van gefossiliseerde lichamelijke resten. Want A. afarensis liet nog iets anders achter: voetstappen. Ongeveer 3,6 miljoen jaar geleden liepen de mensachtigen door vulkanisch as. Hun voetstappen werden niet lang daarna bedekt door een tweede laag as. Hierdoor is het 27 meter lange spoor van zo’n zeventig voetstappen uitstekend bewaard gebleven. Op basis van de voetstappen kunnen onderzoekers weer conclusies trekken over het gewicht en de tred van de mensachtigen. Hieruit is bijvoorbeeld gebleken dat de tred van de mensachtigen niet heel veel verschilt van die van ons. Onderzoekers zijn er tamelijk zeker van dat de voetstappen van A. afarensis zijn, want deze mensachtige leefde in die tijd in dit gebied.
Op het menu
Op basis van de teruggevonden tanden hebben onderzoekers ook kunnen achterhalen wat A. afarensis graag at. De mensachtige at waarschijnlijk voornamelijk zacht fruit, maar ook noten, zaden en insecten stonden op het menu.
Grote verschillen
A. afarensis is ook heel interessant wanneer we gaan kijken naar de mannen en vrouwen en het verschil daartussen. Want die verschillen zijn groot. Fossiele resten wijzen erop dat een mannetje gemakkelijk 150 centimeter hoog kon worden. Vrouwtjes reikten over het algemeen net ietsje hoger dan één meter. Een verschil van bijna een halve meter! Dat zien we ook in het gewicht terug. Een mannetje woog al snel 42 kilo, terwijl een vrouwtje er slechts 29 woog.
A. afarensis vormt een belangrijke tak in onze steeds verder uitdijende stamboom. We weten uitzonderlijk veel van deze mensachtige. Toch zijn er ook nog wel wat vraagtekens. Zo blijft bijvoorbeeld onduidelijk of A. afarensis nu vooral op twee benen liep of toch nog veel tijd in de bomen doorbracht. Vast lijkt te staan dat de mensachtige familie is: Lucy heeft na miljoenen jaren in de vergetelheid haar plekje op de stamboom ergens tussen Ardipithecus ramidus en Homo habilis opgeëist.
Meer weten over uw afkomst? De komende weekenden lichten we elke keer één (belangrijke) voorouder uit. Vorige week was dat Ardipithecus ramidus.
