Migraine: kunnen we deze ziekte ooit verslaan?

Migraine is een ernstige ziekte die veel mensen treft. Helaas bestaan er nog veel misvattingen over de oorzaken en behandelingen van migraine. Ook verspreiden zich via het internet nog steeds veel onwaarheden over triptanen, de best werkende medicijnen tegen migraine. Gelukkig wordt er in het LUMC dagelijks onderzoek gedaan naar de oorzaak en behandelingen van migraine. Hiervoor is de onderzoeksgroep LUMINA opgericht die bestaat uit artsen en onderzoekers van verschillende afdelingen van het LUMC.

Migraine is van alle soorten hoofdpijn de meest bekende soort. In 2012 hadden ongeveer 3,9 miljoen Nederlanders last van migraine. Hiervan had de helft gemiddeld bijna twee aanvallen per maand en een kwart van de patiënten had minimaal wekelijks een aanval. Migraine komt het meeste voor bij mensen tussen de 15 en 55 jaar. Ongeveer 33% van alle vrouwen en 13,3% van de mannen krijgt ooit in hun leven last van migraine. Dit betekent dat migraine drie keer zo veel voorkomt bij vrouwen als bij mannen.

“Eén van de grootste misvattingen is dat migraine wordt veroorzaakt door stress. Het tegendeel is echter waar.”

In principe kan iedereen wel eens een migraineaanval krijgen. Je ben echter pas een migrainepatiënt wanneer je regelmatig last hebt van deze aanvallen. Het belangrijkste kenmerk van migraine is dat er sprake is van een bepaald patroon met verschillende pieken. Een migraineaanval kan worden onderverdeeld in vier verschillende fasen: een waarschuwingsfase, aurafase, hoofdpijnfase en de herstelfase.

Waarschuwingsfase
Niet elke patiënt krijgt te maken met een waarschuwingsfase. Van alle migrainepatiënten herkent ongeveer één derde de waarschuwingssignalen. Deze signalen ontstaan één tot twee dagen voor de heftige hoofdpijn en kunnen per persoon sterk verschillen. Veelvoorkomende voorbeelden zijn: stemmingsveranderingen (bijv. geïrriteerdheid), concentratieproblemen en extreme vermoeidheid of juist overdreven actief zijn.

Aurafase
De aurafase duurt tussen de vijf en zestig minuten en wordt door een derde van de patiënten niet herkend. Auraverschijnselen worden, meestal binnen een periode van enkele minuten, geleidelijk aan intensiever en gaan altijd weer volledig over. De meest voorkomende auraverschijnselen zijn problemen met het zien, bijvoorbeeld last van in het gezichtsveld uitbreidende flikkeringen en schitteringen. Hiernaast kunnen patiënten ook last krijgen van uitbreidende tintelingen of een doof gevoel in een arm of been, of problemen met het vinden van woorden. Mensen raken dan in paniek, omdat zij denken dat ze last hebben van een beroerte.

Afwijkingen

Wetenschappers vermoeden dat hersenen van migrainepatiënten zich anders ontwikkelen door de continue blootstelling aan pijn. Gelukkig betekent dit niet dat migraine de cognitieve achteruitgang versnelt. Kortom, migrainepatiënten worden niet sneller dement dan niet-patiënten.

Hoofdpijnfase
De hoofdpijnfase kenmerkt zich door een heftige en meestal kloppende hoofdpijn, die toeneemt bij inspanning. De hoofdpijn bevindt zich vaak aan één zijde van het hoofd (hoewel deze ook aan beide zijden van het hoofd kan voorkomen of kan verspringen). Onbehandeld duurt de hoofdpijnfase tussen de 4 tot 72 uur. Naast de hoofdpijn hebben patiënten ook last van bijbehorende verschijnselen, zoals misselijkheid of braken en/of overgevoeligheid voor licht en geluid.

Herstelfase
Na de hoofdpijnfase volgt de herstelfase. Deze duurt enkele uren tot dagen. Tijdens de herstelfase kan de patiënt nog niet volledig functioneren en heeft vaak concentratieproblemen.

Misvattingen over oorzaken van migraine
Er bestaan nog steeds veel misvattingen over de mogelijke oorzaken van migraine. Eén van de grootste misvattingen is dat migraine wordt veroorzaakt door stress. Het tegendeel is echter waar. “Stress is juist een beschermingsmechanisme voor migraine”, vertelt professor Dr. M.D. Ferrari, hoofdpijnspecialist en projectleider van de LUMINA onderzoeksgroep aan Scientias.nl. “Soms zie je echter wel dat een aanval optreedt na een langdurige periode van stress die ineens wegvalt, bijvoorbeeld in het weekend of in het begin van vakantie”.

Een goed voorbeeld van stress als beschermingsfactor tegen migraine is terug te vinden in een recent onderzoek van LUMINA. “Patiënten die in het kader van een onderzoek naar de biochemische veranderingen bij migrainepatiënten in het hersenvocht een ruggenprik ondergingen, kregen opvallend minder vaak een aanval in de dagen na de ruggenprik. Wij denken dat dat kwam door de stress veroorzaakt door het vooruitzicht op het krijgen van een zo’n prik,” meent Dr. G. M. Terwindt, hoofdpijnspecialist en mede-projectleider van het LUMINA onderzoeksteam.

Wat helpt tegen migraine?

De afgelopen jaren is er veel onderzoek gedaan naar migraine. O.a. botox, aspirine en magnetische pulsen schijnen te helpen om migraine te voorkomen.

De voorverschijnselen van een migraineaanval worden vaak onterecht als oorzaak gezien. Zo werd lange tijd, en helaas door veel mensen nu nog steeds, bepaald soort voedsel als trigger voor een migraineaanval gezien. Tijdens de waarschuwingsfase krijgen veel patiënten vaak trek in zoet voedsel. In plaats van dat patiënten de veranderde voedselvoorkeur als voorteken herkennen, denken zij vaak dat het nuttigen van dit voedsel de aanval veroorzaakt. Dit klopt niet, aangezien op dat moment de migraineaanval reeds is begonnen.

Daadwerkelijke oorzaken migraine
Helaas zijn de daadwerkelijke oorzaken van migraine nog niet volledig aangetoond. Wel heeft de LUMINA onderzoeksgroep al belangrijke aanwijzingen gevonden. Zo weten de onderzoekers al dat de kans op het ontwikkelen van migraine in ieder geval voor een groot deel erfelijk bepaald is. Ook spelen de vrouwelijke geslachtshormonen een belangrijke rol in de ontwikkeling van deze vervelende ziekte.

Dit kan het enorme verschil tussen het aantal mannen en vrouwen die de ziekte krijgen mede verklaren. “We weten door ons onderzoek dat de vrouwelijke hormonen een belangrijke rol spelen bij migraine” vertelt Ferrari. “Alleen weten we nog niet goed wat we hiermee kunnen doen.” Hoe artsen de behandeling zouden kunnen aanpassen, moet verder onderzoek uitwijzen. Om als vrouw met migraine je eierstokken te laten verwijderen is echter geen goed idee. “Dit zullen wij nooit adviseren. De eierstokken werken namelijk beschermend voor andere ziektes. Wanneer vrouwen hun eierstokken laten verwijderen, zullen zij namelijk een veel hogere kans hebben op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten”, legt Terwindt uit.

Triptanen zijn in 2004 geïntroduceerd en worden door veel migrainepatiënten gebruikt.
Triptanen zijn in 2004 geïntroduceerd en worden door veel migrainepatiënten gebruikt.
Verkeerde medicijnen
De medicijnen die op dit moment het beste werken zijn de zogenaamde triptanen, zoals sumatriptan. Vaak worden triptanen voorgeschreven, omdat deze het snelst een migraineaanval kunnen stoppen. Een groot gedeelte van de migrainepatiënten gebruikt deze medicijnen echter niet. Dit heeft te maken met de mythe dat triptanen niet veilig zijn om te gebruiken. Er wordt namelijk nog vaak onterecht gedacht dat deze medicijnen de kans op hart- en vaatziekten vergroten, omdat ze een onschuldige en geringe bloedvatvernauwing kunnen veroorzaken. Tegenwoordig blijkt dat deze stoffen heel veilig zijn om te gebruiken en dat juist veel patiënten hierbij baat zouden hebben. “Helaas denken veel artsen nog steeds dat triptanen onveilig zijn, waardoor ze deze niet voorschrijven”, legt Ferrari uit.

Toch gaat het bij de patiënten die wel gebruik maken van triptanen ook vaak fout. Regelmatig hebben zij een verkeerde dosis of nemen ze het medicijn op een verkeerde manier in. Hierdoor werken de medicijnen minder goed en blijven ze last van hun migraine houden. Naast dat dit vervelend is, kan het ook tot gevaarlijke situaties leiden. Veel patiënten zoeken bij het falen van hun medicijnen naar een alternatieve oplossing. “Deze alternatieve geneeswijzen kunnen heel schadelijk zijn en kosten de patiënten bovendien veel geld”, aldus Terwindt. Er bestaat zelfs een arts in Duitsland die bij migrainepatiënten lidocaïne (een zenuw-blokkerend middel) inspuit in hun schildklier of eierstokken. “Naast dat deze behandeling niet werkt, is het ook nog eens zeer schadelijk” vertelt Ferrari afkeurend.

Ook over een behandeling als acupunctuur zijn de onderzoekers niet echt te spreken. Hoewel zo’n behandeling niet schadelijk is, is nog nooit wetenschappelijk bewezen dat acupunctuur migraineaanvallen kan voorkomen. Waarom er dan zoveel patiënten zijn die beweren dat zij daadwerkelijk geholpen zijn, ligt aan iets heel anders. Een afname van het aantal aanvallen kan namelijk te maken hebben met het natuurlijke verloop van de ziekte. “Migraine komt, net zoals veel andere ziektes, voor in pieken en dalen. Patiënten gaan vaak naar een hulpverlener als de ziekte op zijn ergst is. Vaak nemen de klachten dan vanzelf weer af, ook zonder behandeling”, legt Ferrari uit. “Vervolgens schrijven ze de afname ten onrechte toe aan de nieuwe geneeswijze. Dit is natuurlijk heel menselijk”, vult Terwindt aan.

Bestaat er een oplossing voor migraine?
Een oplossing voor migraine is op dit moment nog niet gevonden. Maar de onderzoekers van LUMINA zijn nog lang niet klaar met hun onderzoek. Hoewel er weinig ziekten bestaan die 100% te genezen zijn, kunnen de onderzoekers er wel voor zorgen dat migraine beter beheersbaar wordt. Migraine dooft vaak uit nadat de patiënt de 65 jaar is gepasseerd. De onderzoekers proberen door behandeling de periode van 15 tot 65 jaar te overbruggen. “Migraine kan enorm beperkend zijn voor de patiënt en het is juist daarom zo erg dat veel jonge mensen hier last van hebben. Zij zijn namelijk nog in de bloei van hun leven. Het is al een enorm verschil wanneer wij hun kwaliteit van leven kunnen verbeteren door de migraineaanvallen te beperken”, concludeert Terwindt.

Meer weten over migraineonderzoek? Houd de site van het LUMC in de gaten!

Joni Eilbracht is afgestudeerd als Bioloog. Ze is actief met het ontwikkelen van digitaal lesmateriaal en schrijft populair wetenschappelijke stukken voor verschillende media.

Bronmateriaal

Interview met Prof. Dr. M.D. Ferrari en Dr. G. M. Terwindt
Informatie over migraine - LUMC
Migraine - Gezondheidsplein
Migraine - Hersenstichting
Hoe vaak komt migraine voor en neemt dit toe of af? - Nationaalkompas.nl
Folder migraine Nederlandse Hersenstichting (2012).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd