Mogelijk ijsvulkanen op Pluto gespot

Wetenschappers hebben twee bergen met een gat in de top op Pluto gespot. En dat kan eigenlijk maar één ding betekenen…

Onderzoekers trekken die conclusie nadat ze verschillende beelden die van het oppervlak van Pluto zijn gemaakt, combineerden zodat 3D-kaartjes ontstonden. Die kaartjes wijzen erop dat er zeker twee cryovulkanen (ijsvulkanen) op Pluto te vinden zijn.

Vulkaan
“Het zijn grote bergen met een groot gat in hun top en op aarde betekent dat doorgaans maar één ding: vulkanen,” vertelt onderzoeker Oliver White. De kandidaat-vulkanen zijn tientallen kilometers breed en meerdere kilometers hoog.

Mix
Hoewel de vulkanen qua uiterlijk doen denken aan de vulkanen op aarde, zijn ze heel anders. Zo spuwen ze geen gesmolten gesteente, maar waarschijnlijk een gesmolten mix van onder meer waterijs, stikstof, ammoniak of methaan. Bijzonder is het in ieder geval. “Nog nooit hebben we zoiets aan de randen van ons zonnestelsel gezien,” stelt onderzoeker Jeffrey Moore.

Veel ontdekkingen
De kandidaat-vulkanen is slechts één van de vele ontdekkingen die we dankzij ruimtesonde New Horizons op Pluto hebben gedaan. New Horizons scheerde ongeveer vier maanden geleden langs Pluto en zijn manen en verzamelde een schat aan informatie die nu langzaam maar zeker binnen begint te druppelen. Tussen al die gegevens zitten belangrijke ontdekkingen die deze week tijdens de Meeting of the American Astronomical Society’s Division for Planetary Sciences besproken worden. De ijsvulkanen zijn onderwerp van gesprek, maar er is dus nog veel meer.

De locatie van meer dan duizend kraters (de gele stipjes) op het oppervlak van Pluto. Afbeelding: NASA / JHUAPL / SwRI.
De locatie van meer dan duizend kraters (de gele stipjes) op het oppervlak van Pluto. Afbeelding: NASA / JHUAPL / SwRI.

Leeftijd van het oppervlak
Zo blijkt dat de leeftijd van het oppervlak van Pluto van plek tot plek sterk verschilt. Zo zijn er gebieden met een relatief jong oppervlak, maar ook regio’s met een heel oud oppervlak. De onderzoekers trekken die conclusie nadat ze kraters op het oppervlak van Pluto hadden geteld. Regio’s met veel kraters wijzen erop dat het oppervlak daar heel oud is. Regio’s met weinig kraters zijn aanzienlijk jonger. Zo zijn er op het oppervlak van Pluto regio’s te vinden met een oppervlak dat ongeveer vier miljard jaar geleden ontstond, maar ook regio’s met een oppervlak dat in de afgelopen tien miljoen jaar is ontstaan. En er zijn ook regio’s van middelbare leeftijd.

De manen

New Horizons geeft ons ook veel meer inzicht in de manen van Pluto. En die zijn bijzonder. Zo doet bijna elke maan in ons zonnestelsel aan synchrone rotatie, wat ervoor zorgt dat bijna altijd dezelfde zijde van de maan op het hemellichaam waar deze omheen draait, gericht is. Maar dat geldt niet voor de manen van Pluto. Deze manen draaien heel snel. Hydra – de maan die het verst van Pluto verwijderd is – roteert zelfs tijdens één rondje rond Pluto 69 keer! Wat ook bijzonder is, is dat de manen van Pluto veel sterker wiebelen dan gedacht. En sommige manen van Pluto zouden het resultaat zijn van een samensmelting van twee of meer manen. “We denken dat Pluto in het verleden, na de enorme inslag die ook Charon (de grootste maan van Pluto, red.) creëerde, meer manen had,” stelt onderzoeker Mark Showalter.

Niet gegroeid?
Ook kunnen de kraters ons meer vertellen over de objecten in de Kuipergordel (waar ook Pluto deel van uitmaakt). Zo blijken kraters veroorzaakt door kleine inslaande objecten schaars te zijn op Pluto en zijn grootste maan Charon. Het wijst erop dat de Kuipergordel veel minder kleine objecten telde dan sommige modellen voorspellen. En daarmee komt een ander model dat stelt dat alle Kuipergordelobjecten ontstonden doordat kleinere objecten (kleiner dan 1,6 kilometer) met elkaar samensmolten, onder druk te staan. De afwezigheid van kleine kraters op Pluto en Charon wijst erop dat grote Kuipergordelobjecten direct de huidige grootte hadden en niet geleidelijk aan groeiden.

Wetenschappers zijn in hun nopjes met de verzamelde resultaten. En dit is nog maar het begin. Een groot deel van de door New Horizons verzamelde gegevens moet nog binnenkomen. “Het is moeilijk voor te stellen hoe snel ons beeld van Pluto en zijn manen verandert doordat elke maand nieuwe gegevens binnenkomen,” stelt onderzoeker Alan Stern. “De New Horizons-missie heeft alles wat we over Pluto dachten te weten op z’n kop gezet,” stelt onderzoeker Jim Green.

New Horizons
Op 14 juli 2015 vloog de New Horizons-ruimtesonde met een snelheid van bijna 50.000 kilometer per uur langs het oppervlak van Pluto. Het is de eerste keer dat dwergplaneet Pluto door een ruimtevaartuig is bezocht. De komende maanden worden er veel foto’s van Pluto, Charon en de andere manen verwacht. Ondertussen haast New Horizons zich richting een volgend Kuipergordelobject: 2014 MU69. Blijf de speciale New Horizons-themapagina volgen met het meest recente nieuws en de allerlaatste foto’s.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd