Het wijst erop dat onze voorouders de lakens deelden met minstens vijf verschillende soorten mensachtigen.
Toen moderne mensen zich vanuit Afrika over Eurazië begonnen te verspreiden kwamen ze al gauw in contact met andere mensachtigen. Zo kwamen ze op hun weg bijvoorbeeld Neanderthalers tegen waarmee ze vrij regelmatig de lakens deelden. Maar daar bleef het niet bij. Een paar jaar geleden werd bekend dat onze soort zich met nog een mensachtige heeft vermengd: de Denisovamens. En nu wordt het verhaal nog complexer. Uit een nieuwe studie blijkt dat in hedendaags DNA sporen van twee onbekende mensensoorten zijn ontdekt.
DNA
Het bewijs dat moderne mensen zich met andere mensachtigen hebben vermengd is terug te vinden in ons eigen DNA. “Ieder van ons draagt de genetische sporen van eerdere vermengingen in zich,” verduidelijkt eerste auteur João Teixeira. “Deze archaïsche groepen waren wijdverspreid, genetisch divers en overleven in ons.” De Neanderthaler was de eerste mensachtige waarvan we weten dat ze geslachtsgemeenschap hadden met de moderne mens. Sporen van die geslachtsgemeenschap zijn nog altijd te vinden in alle niet-Afrikaanse populaties op aarde. Ongeveer 2 procent van ons genoom bevat namelijk een Neanderthaler-component. “Het betekent dat de Neanderthaler zich met de voorouders van moderne mensen vermengden kort na hun vertrek uit Afrika – waarschijnlijk tussen de 50.000 en 55.000 jaar geleden – ergens in het Midden-Oosten,” zegt Teixeira.
Denisovamens
Maar naarmate onze voorouders verder naar het oosten trokken ontmoetten ze én vermengden ze zich met nog meer mensensoorten. Een daarvan is de Denisovamens. Eerdere studies hebben uitgewezen dat mensen uit Oceanië – en dan met name de Papoea’s – Denisova-DNA herbergen. Het genoom van moderne Papoea’s blijkt voor ongeveer 5 procent afkomstig te zijn van de Denisovamens. Daarnaast blijkt uit eerder onderzoek dat ook Aziaten – weliswaar in mindere mate dan de mensen in Oceanië – DNA van de Denisovamens herbergen. Bovendien blijkt dat moderne mensen in het verleden seks hebben gehad met ten minste twee groepen Denisovamensen, waarvan er eentje genetisch gezien zo sterk van de ander afwijkt, dat we deze eigenlijk als een aparte soort zouden moeten bestempelen.
Twee andere mensensoorten
Door de tijd heen is het wetenschappers gelukt om het verhaal van de mensheid steeds verder in kaart te brengen. Maar natuurlijk kon er één vraag niet uitblijven: zou het kunnen dat moderne mensen met nog meer mensensoorten geslachtsgemeenschap hadden? Onderzoekers besloten zich op alle beschikbare literatuur te storten en het DNA van verschillende moderne populaties met elkaar te vergelijken. En uiteindelijk rolde daar een interessante conclusie uit. Een genetische analyse onthult namelijk dat er sporen van twee nog onbekende mensensoorten in hedendaags DNA opduiken.
Azië
Met behulp van aanvullende informatie van gereconstrueerde migratieroutes en fossiele vondsten is het onderzoekers gelukt om het gebied aan te wijzen waar deze vermengingen met de twee onbekende mensensoorten mogelijk plaatsvonden. “We denken dat het in Azië gebeurde,” vertelt Teixeira aan Scientias.nl. Vooral Zuidoost-Azië blijkt een bijzonder broeinest van diversiteit te zijn geweest. “Zuidoost-Azië was al een druk bezette plek toen moderne mensen de regio zo’n 50.000 jaar geleden bereikten,” legt Teixeira uit. “De voorouders van de moderne mens vermengden zich met hen voordat deze archaïsche groepen uitstierven.” De eerste onbekende groep waarmee moderne mensen geslachtsgemeenschap hadden, duiden de onderzoekers aan als ‘uitgestorven Hominine 1’. “Er is momenteel geen identificeerbaar fossiel bewijs voor deze groep,” aldus Teixeira. De tweede groep mensachtigen duiden de onderzoekers aan als ‘uitgestorven hominine 2’. De vermenging met deze groep vond waarschijnlijk plaats in Oost-Azië, de Filipijnen en Indonesië en mogelijk dichtbij het eiland Flores. Dit eiland was het thuis van de Homo floresiensis (bijgenaamd: de hobbit).
Vermengingen
De reden waarom onze voorouders met andere mensensoorten de lakens deelden is volgens Teixeira eenvoudig. “Je moet Neanderthalers, Denisovamensen en anderen eigenlijk gewoon zien als ver verwijderde leden van de menselijke familie. Het was mogelijk om geslachtsgemeenschap met ze te hebben. Er is bijvoorbeeld ook bewijs dat Neanderthalers en Denisovamensen met elkaar zijn vermengd en er zijn onderzoeken die suggereren dat een verder verwijderde groep (misschien de H. erectus) is vermengd met Denisovamensen.”
Complex
De resultaten maken het verhaal van de mensheid steeds complexer. “We wisten dat het verhaal niet eenvoudig was, maar het lijkt veel ingewikkelder dan we hadden gedacht,” zegt Teixeira. “De Zuidoost-Aziatische eilanden waren bezet door verschillende archaïsche menselijke groepen. Deze leefden waarschijnlijk in relatieve afzondering van elkaar voor zeker honderdduizenden jaren voordat de voorouders van moderne mensen arriveerden. Door de timing lijkt het er echter op dat de komst van moderne mensen snel werd gevolgd door de ondergang van deze archaïsche menselijke groepen.”
De bevindingen uit de studie suggereren dat we nog lang niet volledig grip hebben op de geschiedenis van de mensheid. “Ongeveer tien jaar geleden dachten we dat moderne mensen andere mensensoorten vervingen nadat ze uit Afrika vertrokken,” zegt Teixeira. “We weten nu echter dat er verschillende afzonderlijke vermengingen hebben plaatsgevonden met misschien wel meerdere archaïsche groepen. Het betekent dat we nu eigenlijk pas beginnen te begrijpen hoe complex het verhaal van de mensheid werkelijk is.”
