Wanneer begon het tijdperk der Vikingen? Veel eerder dan gedacht. En het was in beginsel ook veel minder gewelddadig. Tot die conclusie komen onderzoekers van de Universiteit van York.
Wanneer je een historicus vraagt naar het begin van het tijdperk van de Vikingen, dan zal deze waarschijnlijk juni 793 noemen. Toen plunderden Vikingen het Engelse Lindisfarne. Maar nieuw onderzoek suggereert nu dat het tijdperk van de Vikingen echter zo’n zeventig jaar eerder al begon.
Ribe
Aan het begin van de achtste eeuw reisden Vikingen al vanuit Noorwegen naar het belangrijke handelscentrum in Ribe (aan de westkust van Denemarken, zo stellen onderzoekers. Ze baseren hun conclusies op opgravingen in Ribe. Tijdens die opgravingen stuitten archeologen op geweien van rendieren: dieren die van nature niet in Denemarken voorkomen en waarschijnlijk vanuit Noorwegen naar Ribe werden gebracht. Volgens de onderzoekers bewijzen de geweien dat Vikingen – lang voor hun eerste plundertochten – al wateren overstaken om te handelen.
Ervaring
Waarschijnlijk deden die Vikingen tijdens die eerste handelsreizen ervaringen op zee op die goed van pas kwamen tijdens de plundertochten die ze later – tegen het eind van de achtste eeuw dus voor het eerst – ondernamen. “De Vikingen leerden zo goed zeilen dat ze de kust van Engeland wisten te bereiken en de lokale bevolking daar verwachtte dat niet. De Vikingen kwamen snel, plunderden de onvoorbereide slachtoffers en vertrokken weer,” stelt onderzoeker Søren Sindbæk.
Handelen: de opmaat naar plunderen
“Dit onderzoek toont aan dat handelaren en andere reizigers vanuit het noorden Ribe lang voor de start van het Vikingen-tijdperk zoals wij dat kennen, bezochten,” vertelt onderzoeker Steve Ashby. “Zelfs in dit prille stadium trok de stad bezoekers van verre aan. We hebben ons lang afgevraagd of Ribe – en plaatsen zoals Ribe – de expansie van de Vikingen op het gebied van handel, reizen en oorlogvoering een duwtje in de rug gaven, maar dat was altijd moeilijk te bewijzen. Nu kunnen voor het eerst met zekerheid zeggen dat mensen die woonachtig waren in de meer afgelegen delen van Scandinavië al heel vroeg plaatsen zoals Ribe bezochten, waarschijnlijk om er handel te drijven. Het is een belangrijke ontdekking als we een antwoord willen krijgen op de vraag waardoor het tijdperk van de Vikingen veroorzaakt werd: het lijkt alsof handel in (haven)steden de drijvende kracht achter al die veranderingen is geweest.”
Het onderzoek verandert ook onze kijk op de Vikingen enigszins. Vikingen staan doorgaans bekend als mensen die tijdens hun verre reizen geweld niet schuwden. Maar zo begon het allemaal niet. “De vredige uitwisselingen – handel – zullen nu een groter deel van het verhaal uitmaken,” stelt Sindbæk.
