Het leek erop dat Zahi Hawass, het hoofd van de archeologie in Egypte, de mysteries die Toetanchamon al zo’n drieduizend jaar boven het hoofd hangen, had opgelost. Experts trekken zijn conclusies nu echter in twijfel. Ze menen dat de resultaten die Hawass ons woensdag voorschotelde voorspelbaar en onvoldoende onderbouwd waren.
Hawass concludeerde woensdag dat Toetanchamon overleden was door toedoen van diverse factoren. Zo zou zijn gestel al zwak zijn geweest doordat hij uit incest geboren was (zijn vader trouwde met zijn eigen zus) en waren een beet van de malariamug en een val waarbij hij zijn been brak hem fataal geworden.
Malaria
Experts kunnen niet helemaal in die redenering meegaan. Zo achten ze het onwaarschijnlijk dat Toetanchamon juist door malaria verzwakt raakte. Uit onderzoek is gebleken dat malaria een veel voorkomende ziekte was in Egypte. En in dat geval geldt dat mensen die de kinderjaren weten te overleven vaak deels immuun zijn voor de ziekte waardoor ze ook op latere leeftijd beschermd zijn tegen malaria. En zelfs al had Toetanchamon malaria dan is dat volgens het hoofd van het medisch genetisch laboratorium van de universiteit van Rome, Giuseppe Novelli onmogelijk te achterhalen doordat alle organen van de mummie verwijderd zijn. “Er is geen data beschikbaar die aantoont dat malaria de doodsoorzaak was.”
“We zullen nooit in staat zijn om te bewijzen dat Toetanchamon aan malaria stierf,” meent professor Albert Zink, expert op het gebied van mummies. Hoewel het bewijs van de malariaparasiet wel de mogelijkheid biedt dat de farao de ziekte had, is het bewijs niet waterdicht.
Voet
Maar de kritiek op het onderzoek van Hawass houdt niet op bij malaria. Ook de beschadiging die Hawass aan de voet van Toetanchamon constateerde wordt in twijfel getrokken. Volgens Gino Fornaciari, directeur van de paleontologiesectie van de universiteit van Pisa is het niet mogelijk om op basis van de gepubliceerde beelden te concluderen dat de jonge farao een aandoening aan het been had. Philippe Charlier, een forensisch wetenschapper onderschrijft dat. Volgens hem kan iets wat tegenwoordig op necrose lijkt in die tijd “best veroorzaakt zijn door verbranding of zouten in de balsem of de druk van de doeken.”
Dat er in de tombe van de farao stokken en zaden, fruit en bladeren lagen bewijst volgens de wetenschappers niet dat de farao niet goed kon lopen of anderszins kwakkelde met zijn gezondheid. Wellicht dienden de producten als een soort apotheek voor het hiernamaals; mocht de farao in zijn leven na de dood ziek worden dan kon hij terugvallen op die spullen.
Familie
De vingerafdrukken die van de mummies zijn genomen en de daaruit voortvloeiende stamboom is in de ogen van de experts een stuk betrouwbaarder. Alhoewel ook in dit geval niet alle details even goed onderbouwd zijn.
Frank Rühli is wetenschapper en werkte vorig jaar samen met Hawass aan het onderzoek naar het gebroken been van de farao en meent dat de wetenschappers die aan het laatste onderzoek naar de jonge farao gewerkt hebben – ondanks alle twijfel – respect verdienen. Het onderzoek naar oude mummies is moeilijk doordat de tijd, de balsemtechnieken en de verwijderde organen niet in het voordeel van de onderzoekers werken. Wel concludeert hij dat de presentatie van de resultaten wellicht iets overdreven was.
