Wetenschappers hebben ontdekt dat het systeem dat afval uit het brein verwijdert voornamelijk actief is als we slapen. Het zou wel eens kunnen verklaren waarom we slapen en kan inzichten bieden in hersenaandoeningen die veroorzaakt worden door afval dat zich opstapelt.
In ons brein ontstaat afval. Denk bijvoorbeeld aan de stofjes die wanneer ze zich opstapelen Alzheimer kunnen veroorzaken. Een gezond brein laat dat afval echter niet rondslingeren, maar ruimt het netjes op, zo toont recent onderzoek aan.
Kleinere hersencellen
Een nieuw onderzoek concludeert nu dat het opruimsysteem in het brein voornamelijk actief is tijdens de slaap. Ook blijkt uit het onderzoek dat de hersencellen tijdens de slaap tot wel zestig procent kleiner worden, waardoor het brein het afval effectiever kan verwijderen. Vergelijk het met het aan de kant schuiven van de stoelen na een feestje: u kunt zo gemakkelijker schoonmaken. Zo maken ook de hersencellen ruimte voor de opruimploeg. “Het brein heeft slechts een beperkte hoeveelheid energie tot zijn beschikking en het lijkt erop dat het moet kiezen tussen twee verschillende functionele statussen: wakker en alert zijn of slapen en opruimen,” legt onderzoeker Maiken Nedergaard uit.
Muizen
Nedergaard en haar collega’s baseren hun conclusies op experimenten onder muizen. Hoewel er de nodige verschillen tussen mensen en muizen zijn, lijken de hersenen van de twee aanzienlijk op elkaar.
Waarom slapen we eigenlijk?
Het onderzoek is bijzonder interessant. Zo kan het ons inzicht geven in een heel simpel vraagstuk dat onderzoekers maar niet op kunnen lossen: waarom slapen mensen (en bijna alle andere diersoorten)? Slapen is namelijk niet zo verstandig. Wie slaapt, is kwetsbaar (roofdieren kunnen ongehinderd toeslaan). En evolutionair gezien dus onhandig. Het betekent dat slapen wel hele grote voordelen moet hebben die opwegen tegen die kwetsbaarheid. Maar die voordelen kunnen onderzoekers maar niet vinden. Eerdere studies toonden al wel aan dat slapen helpt bij het opslaan en verstevigen van herinneringen, maar dat voordeel weegt niet op tegen de kwetsbaarheid die slapen met zich meebrengt. Zou het opruimen van het brein dan kunnen verklaren waarom we onze slaap zo hard nodig hebben? Misschien wel. Eén ding staat in ieder geval vast: het is maar goed dat het brein zo opruimachtig is. U moet namelijk bedenken dat vrijwel elke neurodegeneratieve aandoening het resultaat is van afval dat zich opstapelt.
Het onderzoek kan dan ook wel eens implicaties hebben voor toekomstige studies naar deze neurodegeneratieve aandoeningen (waaronder Alzheimer). Wanneer onderzoekers beter begrijpen hoe en wanneer het brein de schoonmaakploegen inzet, kunnen er wellicht maatregelen worden bedacht om dat opruimsysteem te triggeren of er voor te zorgen dat het efficiënter werkt en zo dergelijke aandoeningen te voorkomen of te behandelen.
