Voor het eerst een bijna complete bewoner van Gondwana teruggevonden

Het zoogdier – een gigant voor de tijd waarin het leefde – scharrelde rond op het uiteenvallende supercontinent.

Onderzoekers hebben voor het eerst het volledige fossiele skelet van een bizar zoogdier uit de tijd van de dinosauriërs ontdekt. Het gaat om een oude bewoner van het supercontinent Gondwana, die zo’n 66 miljoen jaar geleden op het eiland Madagaskar leefde. In dit tijdperk waren zoogdieren meestal zo groot als een muisje. Maar het nieuw ontdekte zoogdier blijkt dit formaat ruimschoots te overtreffen.

Adalatherium hui
Het nieuwe dier is Adalatherium hui genoemd, wat in het Malagasi en Grieks zoveel betekent als ‘gek beest’. Het fossiel bevat nog bijna alle botten en tanden die al in 1999 door curator David Krause werden aangetroffen. “Het heeft twintig jaar geduurd om elk aspect van het fossiel in detail te bestuderen, om te achterhalen wat voor soort zoogdier het was en hoe hij waarschijnlijk in zijn ecosysteem leefde,” vertelt onderzoeker Alistair Evans.

Volledig skelet
Dat de onderzoekers op een volledig skelet van Adalatherium hui zijn gestuit, is heel bijzonder. Voorheen zijn er namelijk alleen stukjes van het skelet teruggevonden, zoals bijvoorbeeld delen van de kaken, tanden of schedel. Hierdoor hadden wetenschappers geen idee hoe dit dier eruit moet hebben gezien. “We hadden nooit voor mogelijk gehouden dat we zo’n buitengewoon fossiel van dit mysterieuze zoogdier zouden aantreffen,” zegt Evans. “Voor het eerst kunnen we een blik werpen in de evolutie van zoogdieren.”

Na analyse van het skelet blijkt het te gaan om een dier dat tot een onbekende groep uitgestorven zoogdieren behoorde die alleen op het zuidelijk halfrond rondscharrelde. Daarnaast gaat het waarschijnlijk om het skelet van een jong exemplaar dat ongeveer 3,1 kilogram woog. In vergelijking met andere zoogdieren die in dezelfde tijd leefden, moet Adalatherium hui een gigant zijn geweest. Want hoewel de meeste zoogdieren destijds niet groter waren dan een muis, moet Adalatherium hui ongeveer dezelfde afmetingen hebben gehad als een huiskat. Hiermee behoort hij toe tot de grootste bekende zoogdieren uit dit tijdperk. De grote klauwen en robuuste poten suggereren bovendien dat het een bekwame graafmachine moet zijn geweest.

Gek beest
Dat het dier ‘gek beest’ is genoemd is eigenlijk niet zo verwonderlijk. Niet alleen vanwege zijn eigenaardige grootte, maar ook vanwege zijn opmerkelijke tanden. “De vreemdheid van het dier is duidelijk zichtbaar in het gebit,” zegt Evans. De tanden van Adalatherium hui blijken namelijk behoorlijk te verschillen van andere zoogdieren. “Dit betekent dat de tanden opnieuw in Adalatherium hui van een verre voorouder moeten zijn geëvolueerd,” meent Evans.

Afgelegen
De grote omvang van het dier en zijn vreemde tanden zijn mogelijk te wijten aan de afgelegen en geïsoleerde ligging van het eiland Madagaskar. Het is namelijk algemeen bekend dat dieren die op eilanden afgezonderd van de moedersoort leven, anders evolueren. Het zou daarom goed kunnen dat Adalatherium hui zo’n bijzonder voorkomen heeft omdat hij tientallen miljoenen jaren geïsoleerd op een eiland is geëvolueerd en zo zijn eigen oplossingen heeft gevonden voor de manier waarop hij zich van A naar B verplaatst en het vinden van voedsel. “Dit is vergelijkbaar met de buideldieren van Australië,” zegt Evans. “Die zijn ook heel anders dan de dieren die je elders vindt.”

Het is niet voor het eerst dat wetenschappers op Madagaskar op de fossiele resten van een groot dier stuiten. Zo troffen ze al eerder een gigantische krokodilachtige aan die ten tijde van de Jura (zo’n 201 tot 145 miljoen jaar geleden) op het eiland rondliep. Dit dier beschikte over tanden vergelijkbaar met die van een T.Rex en moet daarmee andere dieren zeker de stuipen op het lijf hebben gejaagd.