In het hart van ons sterrenstelsel bevindt zich een supermassief zwart gat. Het bewijs dat dit zwarte gat ooit een flinke explosie veroorzaakte, stapelde zich de laatste jaren op. En nu hebben onderzoekers kunnen vaststellen wanneer deze explosie plaatsvond: een slordige twee miljoen jaar geleden.
Het zwarte gat in het hart van onze Melkweg is momenteel vrij rustig. Maar dat was ooit wel anders. Ooit schrokte het zwarte gat gas, sterren en stof naar binnen. En wanneer het zwarte gat iets naar binnen schrokt, stoot het röntgenstraling uit.
Uitbarsting
Dat het zwarte gat relatief recent nog zo’n uitbarsting veroorzaakte, weten onderzoekers zeker. Met behulp van infrarood- en röntgensatellieten stelden ze vast dat er uit het gebied rondom het zwarte gat materiaal stroomt. En dan zijn er nog de ‘Fermi-bubbels’: twee enorme hete gasbubbels die uit het hart van ons sterrenstelsel komen zetten. “Dat wijst allemaal op een enorme explosie in het hart van ons sterrenstelsel,” legt onderzoeker Philip Maloney uit.
Magelhaense Stroom
Grote vraag was: wanneer vond die explosie plaats? Onderzoekers denken dat nu te weten. Ze bestudeerden daarvoor de Magelhaense Stroom: een stroom gas nabij de Grote en Kleine Magelhaense Wolk. Deze stroom geeft licht doordat ultraviolet licht – afkomstig van het zwarte gat – ermee in aanraking komt. Het ultraviolette licht splitst waterstofatomen in protonen en elektronen. Wanneer deze componenten weer samenkomen, geven ze een specifiek licht af. De gloed die de stroom afgeeft, is het helderst nabij de kern van ons sterrenstelsel. “We zien de vreemde gloed al twintig jaar, maar we begrepen de oorzaak niet,” vertelt onderzoeker Joss Bland-Hawthorn. “Totdat we ons plotseling realiseerden dat het de sporen van een enorme energie-uitbarsting van het centrum van ons zonnestelsel moeten zijn.”
200 miljoen jaar
De onderzoekers bestudeerden de gloed van de Magelhaense Stroom, de afstand tussen het helderste deel van de Magelhaense Stroom en het hart van de Melkweg en de snelheid waarmee de stroom door de tijd heen is afgekoeld. En alle puzzelstukjes vielen op hun plaats. De gloeiende Magelhaense Stroom is een stille getuige van een uitbarsting van het zwarte gat en de stroom kon de onderzoekers vrij nauwkeurig vertellen wanneer het zwarte gat voor het laatst een explosie veroorzaakte: zo’n twee miljoen jaar geleden.
De laatste keer dat het zwarte gat in ons sterrenstelsel voor vuurwerk zorgde, is dus al een tijdje geleden. Kunnen we op korte termijn weer zo’n uitbarsting verwachten? “Er zijn heel veel sterren en gaswolken die in de warme schijf rondom het zwarte gat zouden kunnen vallen,” merkt Bland-Hawthorn op. “Er is een gaswolk die we G2 noemen en die er naar verwachting volgend jaar in valt. Het is een kleine wolk, maar wij kijken zeker uit naar dat vuurwerk!”
