18 minuten zonder zuurstof? Geen probleem voor naakte molrat!

Een naakte molrat kan probleemloos achttien minuten zonder zuurstof. Hoe krijgt dit foeilelijke knaagdier dat voor elkaar? Wetenschappers hebben dit mysterie opgelost.

Naakte molratten leven in grote ondergrondse kolonies, waar logischerwijs minder zuurstof beschikbaar is dan bovengronds. Waar een muis nog geen twintig seconden in een zuurstofloze omgeving kan verblijven, tikt een naakte molrat de achttien minuten aan.

Een internationaal team van onderzoekers schrijft in een paper in het wetenschappelijke vakblad Science hoe het werkt. De onderzoekers plaatsen enkele naakte molratten in zuurstofloze kamers. De dieren verloren vrij snel hun bewustzijn en leken dood te gaan. De hartslag van de molratten daalde van 200 naar 50 slagen per minuut. Na een kwartier haalden de onderzoekers de dieren uit de kamers en kwamen ze weer tot leven. De dieren begonnen te ademen en vertoonden weer normaal gedrag.

In kamers met een paar procent zuurstof houden naakte molratten het vijf uur vol. Een mens zou in zo’n zuurstofarme omgeving binnen enkele minuten overlijden.


Documentaire over naakte molratten.

Switchen naar een andere stofwisseling
Maar hoe krijgt dit fascinerende beestje dat voor elkaar? Het heeft te maken met hoe de naakte molrat suiker omzet. Mensen en andere zoogdieren breken glucose af, waarbij er veel energie vrijkomt. Dit proces wordt glycolyse genoemd. Hiervoor is wel zuurstof nodig. Zonder zuurstof ontstaan er bijproducten – zoals melkzuur – waardoor het proces wordt afgeremd en de energieproductie stopt. En als het brein geen energie meer krijgt, dan sterven cellen.

Bij naakte molratten werkt glycolyse net even anders. Als deze knaagdieren net even zonder zuurstof zitten, schakelen ze over op een type stofwisseling op basis van fructose. Hiervoor is geen zuurstof nodig. De dieren pompen de fructose in hun lichaamcellen, zodat er net voldoende energie is om achttien minuten in coma te blijven.

Evolutie verrast
Ook vissen en schildpadden kunnen een langere periode zonder zuurstof, maar zij hebben niet een stofwisseling op basis van fructose, zoals naakte molratten. “Het is een mooi voorbeeld van hoe evolutie iedere keer andere oplossingen vindt voor soortgelijke problemen”, vertelt onderzoeker Grant McClelland van de McMaster Universiteit aan ScienceMag.

Fascinerende beestjes
Naakte molratten zijn sowieso bijzondere beestjes. Als een naakte molrat gewond raakt,
dan voelt hij geen pijn. Ook kan een molrat uitzonderlijk lang leven en krijgt het dier zelden kanker.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd