Het is eind deze maand precies 25 jaar geleden dat Hubble werd gelanceerd. En in die 25 jaar heeft Hubble onze kijk op ons eigen Melkwegstelsel radicaal veranderd: ons sterrenstelsel is nog mooier dan gedacht!
Dat blijkt wel als we bladeren door de fantastische foto’s die Hubble in de afgelopen 25 jaar van verschillende objecten in ons sterrenstelsel maakte. Ze zijn kleurrijk, gedetailleerd en bovenal bijzonder indrukwekkend. Hieronder onze favoriete foto’s die een heel nieuw licht werpen op bekende – en minder bekende – onderdelen van ons sterrenstelsel.
De Krabnevel
Met deze foto schreef Hubble geschiedenis: nog nooit is de Krabnevel in z’n geheel met zo’n hoge resolutie vereeuwigd. Het levert de meest gedetailleerde foto die ooit van de Krabnevel is gemaakt, op. De Krabnevel bevindt zich op zo’n 6500 lichtjaar afstand en is feitelijk een emissienevel die is overgebleven nadat een zware ster de dood vond: een supernovarestant, dus.
De Arendnevel
Dit is misschien wel de meest beroemde foto die Hubble ooit heeft gemaakt. Op de foto – die de bijnaam ‘Pillars of Creation‘ draagt – schitteren de stof- en gaspilaren die deel uitmaken van de Arendnevel. Het stof en gas in de pilaren wordt verwarmd door de intense straling van jonge sterren die in het stof ontstaan. Winden afkomstig van zware, nabije sterren zorgen ervoor dat de pilaren ‘eroderen’. De pilaren die dienst doen als kraamkamer voor jonge sterren worden dus tegelijkertijd door sterren afgebroken. Hubble vereeuwigde de ‘Pillars of Creation‘ in 1995. Onlangs liet de ruimtetelescoop zijn ogen weer over de nevel glijden en maakte hij het kiekje opnieuw, maar dan beter.
Vijf vliegen in één klap
Een foto van Saturnus is prachtig, maar nog mooier is het natuurlijk als het lukt om in één klap meerdere manen van de gasreus te vereeuwigen. Hubble deed het in 2009 toen Saturnus zo’n 1,5 miljard kilometer van de aarde verwijderd was. Ondanks de grote afstand tussen Hubble en Saturnus kan de telescoop details ter grootte van zo’n 300 kilometer op het oppervlak van Saturnus onderscheiden. Op de foto zien we naast Saturnus de enorme maan Titan (rechtsbovenaan, oranjekleurig) en net boven de ringen van links naar (uiterst) rechts de maantjes Enceladus, Dione en Mimas.
De Orionnevel
Op zo’n 1400 lichtjaar van de aarde treffen we de Orionnevel. De scherpste foto die we van deze nevel hebben, is wederom door Hubble gemaakt. Op de foto schitteren meer dan 3000(!) sterren die zich bevinden in een ietwat dramatisch landschap van stof en gas.
Inslagen op Jupiter
In 1994 sloegen zo’n 21 fragmenten van de komeet Shoemaker-Levy 9 op Jupiter in. Hubble wist de plekken waar twee van deze fragmenten op de gasreus regenden, te vereeuwigen. Het zijn de donkere vlekken op de foto hieronder. De grootste vlek werd veroorzaakt door de inslag van fragment ‘G’. De inslag resulteert in een centrale donkere vlek met een diameter van zo’n 2500 kilometer. Daaromheen bevindt zich een dunne, donkere ring met een diameter van 7500 kilometer. De donkere, dikke buitenste ring heeft een diameter van 12000 kilometer en is daarmee ongeveer net zo groot als de aarde.
Bijgelicht
Op deze foto zien we een rode reus die omringd wordt door stof. Aan het begin van 2002 werd de ster opeens gedurende enkele weken een stuk helderder (zo’n 600.000 keer helderder dan onze zon). Hierdoor werd ook het omringende stof beter verlicht en zagen wetenschappers patronen in het stof die nog nooit eerder waren waargenomen.
Arend
Terug naar de Arendnevel! Want daar is meer te zien dan de ‘Pillars of Creation‘. Wat denk je van deze prachtige toren van koud gas en stof die doet denken aan een arend die op het punt staat om aan te vallen? De toren is zo’n 9,5 lichtjaar, oftewel 90 biljoen kilometer hoog. In de toren worden waarschijnlijk nieuwe sterren geboren.
Geen gaatje
In december 1999 voerden astronauten reparaties uit aan de Hubble-telescoop. Slechts enkele weken daarna liet Hubble zich alweer van zijn beste kant zien en maakte deze foto van NGC 1999. Het lijkt wel alsof er een gat in deze nevel zit, maar schijn bedriegt. Het donkere hart van de nevel is een zogenoemde bolwolk: een koude wolk van gas, moleculen en stof die zo’n grote dichtheid heeft dat deze al het licht van achteren tegenhoudt. Aangenomen wordt dat in bolwolken nieuwe sterren ontstaan. Links van de wolk zien we een jonge, heldere ster die de nevel verlicht.
Mysterieuze patronen
Op deze foto schittert de Spirograafnevel. Het is een planetaire nevel: een nevel met in het hart een stervende ster. Die ster is door zijn nucleaire brandstof heen en de buitenste lagen van zijn atmosfeer zijn flink uitgedijd. Toen Hubble deze planetaire nevel vereeuwigde, ontdekten onderzoekers de bijzondere patronen in de nevel. Nog altijd weten wetenschappers niet waardoor deze veroorzaakt worden.
Spookachtig
Het heelal kan soms best spookachtig zijn, zo bewijst deze foto van Hubble. We zien hier een donkere interstellaire wolk die door het passeren van Merope – één van de helderste sterren in het Pleiadencluster – vernietigd wordt.
