Aap en mens: zoek de verschillen

Apen en wij mensen hebben nogal wat gemeen. Een greep uit de vele overeenkomsten tussen ons en onze verre familieleden.

Wie door de dierentuin wandelt, moet het wel eens opgevallen zijn hoe menselijk in ieder geval de mensapen overkomen. Ze zitten heel beheerst, hebben diverse gezichtsuitdrukkingen en grijpen hun voedsel heel nauwkeurig met hun vingers vast. Ze wiegen hun baby’s of zitten gewoon voor zichzelf uit te staren (of te filosoferen, wie zal het zeggen?). Ook in de wetenschap heerst er – ondanks het vertrouwen in de evolutietheorie – verbazing over de vele overeenkomsten tussen de mens en de aap. Het dier is veel verder geëvolueerd dan velen ooit voor mogelijk hielden.

Gereedschappen
In 2007 werden chimpansees in Kongo op camerabeelden vastgelegd terwijl ze met behulp van gereedschappen een honingraat probeerden te veroveren. Ze braken takken van de bomen en begonnen er net zolang met tegen de raat te duwen totdat deze openbrak. Een lastige klus, zo vertelt expert Crickette Sanz. “Niemand wist dat zij wel duizend keer duwen om de honing te krijgen. Soms duurt het enkele uren. Ze beginnen dan ‘s ochtends om een uur of tien, rusten wat en maken het rond twee of drie uur ‘s middags af. Het is lichamelijk best zwaar. Sommige takken wegen meer dan een kilo.” De apen zijn met hun gereedschappen goed voorbereid. “Ze hebben gereedschappen klaar liggen wanneer ze de honing gaan halen,” vertelt onderzoeker David Morgan aan de BBC. “Eén van de meest opvallende aspecten is dat ze meerdere gereedschappen gebruiken om bij de honing te komen.” De dieren gebruiken afhankelijk van de klus dunne of dikke stokken.

Seksspeeltje
Naast stokken om honing te verkrijgen, hebben chimpansees nog veel meer gereedschappen. Wetenschappers vermoeden dat hun gereedschapskist zo’n twintig exemplaren telt. Eén ervan is het seksspeeltje. Mannetjes gaan op de grond zitten en tonen de vrouwtjes hun erectie. Vervolgens breken zij blaadjes af en ritselen daarmee over de grond om haar te lokken. Als één van de vrouwtjes erop ingaat, wordt er vervolgens gepaard. Met dank aan de blaadjes..

Rouw
Er heerst verdriet in het safaripark als chimpansee Pansy sterft. Niet alleen haar verzorgers, maar vooral haar familie is in diepe rouw. Wetenschappers leggen het gedrag van de dieren vast en weer zijn de overeenkomsten tussen mensen en apen onmiskenbaar. Drie chimpansees blijven bij Pansy waken. Na haar dood controleert haar zoon of ze er echt niet meer is. Hij springt op en neer om haar aandacht te trekken, opent haar mond en trekt aan haar armen. Het loslaten van de doden is niet gemakkelijk. Dat geldt voor de zoon van Pansy, maar ook voor twee andere chimpansees in een andere dierentuin. Ze droegen de dode lichamen van hun kinderen maar liefst 68 dagen met zich mee. Biologen zien daarin overeenkomsten met de mens voor wie het ook bijzonder moeilijk is om een dierbare los te laten, aldus Discover Magazine.

Wist je dat chimpansees het liefst paren met een soortgenoot die genetisch gezien heel anders is?Onduidelijk is hoe de apen precies vaststellen hoe het DNA van de andere eruitziet.

Lachen
De mens is niet de enige die een goede grap op zijn tijd kan waarderen. Ook apen giechelen er graag op los. Als het gaat om de manier waarop gelachen wordt, heeft de mens het meest weg van de bonobo en chimpansee. Net als de mens kan een bonobo tien seconden lang uitademen en lachen. Dat betekent dat zij hun uitademing kunnen verlengen terwijl ze klanken uitstoten. Lang werd gedacht dat alleen mensen die gave hadden. De mensapen hebben vooral lol wanneer ze met elkaar worstelen of elkaar kietelen. Of de apen ook gevoel voor humor hebben, durven de wetenschappers niet met zekerheid te zeggen.

Cultuur
Chimpansees hebben zeker een eigen cultuur. Onderzoekers hebben bij zeven ver van elkaar levende chimpansees maar liefst 39 verschillende soorten cultureel gedrag ontdekt. Het feit dat de groepen hetzelfde gedrag hadden, maar elkaar waarschijnlijk nooit ontmoetten, wijst erop dat dit culturele gedrag niet genetisch, maar door middel van leerprocessen wordt doorgegeven. Net als bij mensen is de cultuur van apen bijzonder complex.

Leren
Mensapen zoals de chimpansee zijn bijzonder intelligent en kunnen heel veel dingen in hun brein opslaan of uitdokteren. Dit gaat verder dan objecten buiten henzelf; ze zijn zich namelijk ook heel goed bewust van zichzelf en hun eigen gedachten. Zo bleek onlangs uit onderzoek dat apen in staat zijn om aan zichzelf te twijfelen. Ook hebben de dieren een gevoel voor rechtvaardigheid, zelfs als niet zij, maar anderen in hun ogen worden achtergesteld dan zullen ze daar iets van ‘zeggen’, zo blijkt uit dit onderzoek. Het geheugen van chimpansees is uitstekend. Wetenschappers van de universiteit van Kyoto zijn er in het verleden in geslaagd om de apen de cijfers één tot en met negen en de waarde daarvan te leren. Het is mogelijk dat de apen bovendien een fotografisch geheugen hebben. Wetenschappers lieten de cijfers gedurende een kwart van een seconde op het beeldscherm verschijnen. Vervolgens kon één chimpansee snel aanwijzen in welke volgorde en waar de cijfers op het scherm verschenen waren. Datzelfde lukte Ben Pridmore, de man met het beste geheugen ter wereld, niet.

Recent onderzoek suggereert dat mensen van apen hebben geleerd hoe ze cashewnoten moeten kraken. Nieuwsgierig hoe dat precies zit? Lees er hier meer over!

Religie?
Wetenschappers vragen zich al lang af of chimpansees in aanvulling op hun cultuur ook een eigen religie hebben. Met het oog op bepaald gedrag zou het namelijk best kunnen. Expert Jane Goodall ontdekte lang geleden dat chimpansees in het regenseizoen nog voordat de storm echt losbarst op hun borst gaan slaan, takken lostrekken, met hun ledematen of takken schudden en gillen. Het is mogelijk dat deze ‘regendans’ een ritueel is waarmee de chimpansees de storm hopen te bedwingen.

De mensaap en de mens hebben een hoop van elkaar weg. Die overeenkomsten zijn wanneer men door de dierentuin wandelt vooral aandoenlijk. Voor wetenschappers zijn ze fascinerend. Want dat de aap en de moderne mens een voorouder gemeen hebben, staat vast, maar verder zijn er nog een heleboel losse eindjes. Zo weten apen zoals de bonobo en de chimpansee ons steeds weer te verrassen met hun onverwacht indrukwekkende intelligentie en menselijke streken.

Bronmateriaal

"'Armed' chimps go wild for honey " - News.bbc.co.uk
"Chimpanzee" - Wikipedia.org
"Chimpanzees use sex tools" - Physorg.com

"Chimps Confront Death in Human-Like Ways" - News.discovery.com

"Chimps, Other Apes Laugh Like People" - Dsc.discovery.com

"Chimps Have Culture " - Archaeology.org

"Religion of the Apes" - Divinity.uchicago.edu
"Chimpanzee" - Wikipedia.org
De afbeelding bovenaan dit artikel is gemaakt door skeeze / Pixabay.

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd