Wetenschappers hebben ontdekt dat abstract denken er voor kan zorgen dat verdedigers van heel radicale politieke ideeën een stuk milder worden in hun opvattingen. Blijkbaar zijn zelfs onze sterkste overtuigingen gemakkelijker bij te schaven dan gedacht.
De onderzoekers trekken die conclusie op basis van experimenten. In hun experimenten maakten ze gebruik van een bestaande politieke kwestie die polariserend werkt. Het gaat om het plan om nabij Ground Zero een moskee en Islamitisch buurthuis te bouwen. De kwestie zorgde voor onrust: voorstanders haalden er de vrijheid van godsdienst bij, tegenstanders vonden het onrespectvol naar de slachtoffers van 9/11 toe.
Experiment
De onderzoekers verzamelden voor- en tegenstanders. Vervolgens kregen de voor- en tegenstanders de gelegenheid om hun mening over het buurthuis en de moskee te ventileren. Maar niet voordat ze drie vragen beantwoord hadden. Een deel van de groep kreeg drie waarom-vragen, de rest kreeg drie hoe-vragen. Die vragen gingen niet over de moskee of het buurthuis, maar over het behoud van de gezondheid.
Resultaten
De waarom-vragen bleken voor- en tegenstanders veel dichter bij elkaar te brengen dan de hoe-vragen, zo schrijven de onderzoekers in het blad Social Psychological & Personality Science. “Waarom-vragen zorgen ervoor dat mensen het grotere plaatje gaan zien, meer gaan denken in termen van bedoelingen en doelen, terwijl concrete hoe-vragen meer gericht zijn op iets specifieks,” legt onderzoeker Jesse Preston uit. “Na deze korte taak waardoor ze abstract gingen denken, waren ze veel sterker geneigd om het gezichtspunt van de ander in overweging te nemen.”
Nog een experiment
De onderzoekers zetten nog een tweede experiment op om te achterhalen of de resultaten ook onder een grotere en diverse groep proefpersonen overeind zouden blijven. Ze lieten mensen online een artikel lezen dat zogenaamd op Yahoo News was verschenen. In het artikel kwamen argumenten voor en tegen het buurthuis en de moskee aan bod. Sommige mensen lazen een prima leesbaar artikel. Anderen kregen een bewerkte versie te zien: een kopie van het oorspronkelijke artikel dat veel slechter leesbaar was. De mensen die een goed leesbaar artikel lazen, hielden stevig aan hun overtuigingen vast. De mensen die moeite moesten doen om het artikel te lezen, waren veel sterker geneigd de ander tegemoet te komen en waren gematigd in hun overtuigingen. Weer is dat het resultaat van abstract denken. Dat mensen de informatie minder goed konden lezen, leidde ertoe dat ze abstracter gingen denken, zo leggen de onderzoekers uit. “Het is een verrassend krachtige manipulatie, omdat mensen op een andere manier gaan denken en zich mentaal meer moeten inspannen terwijl ze lezen.”
Compromis
De onderzoekers benadrukken dat abstract denken er niet voor zorgt dat mensen helemaal van hun politieke overtuiging afstappen. Dat kan niet, want die overtuiging zit diep geworteld. “Maar het betekent wel dat je mensen samen kunt brengen rondom thema’s waarbij dat juist heel belangrijk is of waarbij een compromis heel hard nodig is.”
Uit eerdere onderzoeken was al gebleken dat abstract denken ervoor zorgt dat mensen creatiever en minder bekrompen worden. Het is echter voor het eerst dat bewezen wordt dat abstract denken ook invloed heeft op politieke overtuigingen.
