Afkeer van onrecht is resultaat van evolutie

rsz_capuchin-327369_1280

Mensen reageren doorgaans fel op onrecht: ze worden boos of verdrietig. Maar waar komt die reactie vandaan? Onderzoek suggereert dat de reactie het resultaat is van evolutie en ontstond om langdurige samenwerkingen mogelijk te maken.

Mensen vinden eerlijkheid doorgaans heel belangrijk en wanneer er sprake is van oneerlijkheid of onrecht kan ons dat diep raken. Onderzoekers vermoedden al enige tijd dat die reactie op (on)eerlijkheid het resultaat was van evolutie. Als dat het geval is, dan zouden we daarvan ook iets terug moeten zien bij andere soorten. “Dit gevoel voor eerlijkheid is de basis van heel veel dingen in de menselijke samenleving, van loondiscriminatie tot internationale politiek,” vertelt onderzoeker Sarah Brosnan. “Wij zijn geïnteresseerd in de vraag waarom mensen niet tevreden zijn met wat ze hebben – zelfs als dat genoeg is – wanneer iemand anders meer heeft. Onze hypothese is dat dat komt, doordat evolutie relatief is. Als je samenwerkt met iemand die meer uit die samenwerking haalt dan jij, dan zal hij het – ten koste van jou – beter doen. Daarom besloten we te onderzoeken of deze reactie op ongelijkheid ook onder andere soorten die samenwerken voorkomt.”

De onderzoekers startten hun studie in 2003 en bestudeerden onder meer kapucijnapen. Ze ontdekten dat die apen boos werden en weigerden om een taak uit te voeren wanneer ze ontdekten dat hun partner voor dezelfde taak een grotere beloning kreeg. Naast de kapucijnapen onderwierpen de onderzoekers nog negen andere soorten primaten – waaronder ook mensen – aan het onderzoek. Uit de studie bleek dat soorten alleen sterk reageerden op onrecht wanneer ze zeer regelmatig samenwerkten met soortgenoten die geen familie van hen waren. Het bewijst volgens de onderzoekers hun hypothese die stelt dat we onze reactie op onrecht ontwikkelden om samenwerkingen op lange termijn mogelijk te maken.

Overigens wil dat niet zeggen dat alle onderzochte primaten net zo’n sterk gevoel voor onrecht hebben als mensen. De onderzoekers benadrukken dat het gevoel twee stappen telt. De eerste stap is boos worden als een ander meer krijgt dan jij, terwijl je er allebei net zo hard voor gewerkt hebt. De tweede stap is ingrijpen als jij meer krijgt dan de ander terwijl je er allebei even hard voor gewerkt hebt. “Het opgeven van een uitkomst waar jij voordeel uit haalt om de voordelen die een relatie op lange termijn oplevert, te behouden vereist niet alleen dat je in staat bent om na te denken over de toekomst, maar ook dat je voldoende zelfcontrole hebt om een beloning af te slaan,” vertelt Brosnan. “Dat vraagt om veel cognitieve controle.” Tot op heden blijken alleen mensen en hun meest nabije familieleden – de mensapen – daartoe in staat. “We vermoeden dat veel soorten negatief reageren wanneer ze minder krijgen dan hun partner en dat is de eerste stap in de evolutie van recht, maar slechts een paar soorten zijn in staat om ook de tweede stap te zetten: en die leidt tot een werkelijk gevoel voor eerlijkheid.”

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd