Zelfs als de Afrikanen het maximale uit hun land halen, kunnen ze zichzelf in 2050 nauwelijks voeden, zo blijkt uit nieuw onderzoek.
De onderzoekers – waaronder wetenschappers verbonden aan de Wageningen Universiteit – bestudeerden tien Afrikaanse landen: Ghana, Nigeria, Niger, Mali, Burkina Faso, Tanzania, Zambia, Oeganda, Kenia en Ethiopië. In deze tien landen woont 54 procent van de totale bevolking van Sub-Saharisch Afrika en ligt 58 procent van het totale gewasareaal van Sub-Saharisch Afrika. De onderzoekers richtten zich op de productie en vraag naar vijf granen: maïs, gierst, rijst, sorghum en tarwe.
Opbrengst is laag
Uit het onderzoek blijkt dat de landbouwopbrengst per hectare in dit deel van Afrika momenteel laag is. Zo is de maïsopbrengst ongeveer 20 procent van de maximaal haalbare opbrengst (ter vergelijking: in Nederland is dat 80 procent). Ondanks die lage opbrengst voorziet de Afrikaanse landbouw op dit moment grotendeels in de graanbehoefte van de bevolking.
Maar dat kan in de toekomst wel eens gaan veranderen. Tegen 2050 zal de bevolking naar verwachting enorm zijn gegroeid: er wonen dan 2,6 keer meer mensen in dit deel van Afrika dan nu het geval is. Tevens zullen die mensen naar verwachting welvarender zijn dan nu. Daardoor zal ook de graanbehoefte enorm toenemen: naar verwachting is er in 2050 3,4 keer meer graan nodig dan nu. Om aan die vraag te kunnen voldoen, moet het land eigenlijk de maximaal haalbare opbrengst voortbrengen.
Grotere opbrengst
Dat betekent dat elk stukje landbouwgrond in Afrika vanaf nu versneld meer op moet gaan brengen. Het goede nieuws is dat de opbrengst al toeneemt. Als voorbeeld nemen we weer even het maïs. Het afgelopen decennium was de maïsopbrengst per hectare minder dan twee ton en jaarlijks kwam daar ietsje (zo’n 30 kilo) bij. Tegen 2050 moet de opbrengst per hectare ongeveer 7 ton zijn. Een enorme stijging die in korte tijd (zo’n 35 jaar) bewerkstelligd moet worden. Het zou betekenen dat de opbrengst per hectare vanaf nu elk jaar met 130 kilo toe moet nemen.
Uitbreiding van landbouwgrond
Als het niet lukt om de opbrengst zo snel te laten toenemen, moeten er andere oplossingen worden gezocht. Je kunt dan bijvoorbeeld denken aan het uitbreiden van de landbouwgrond. Maar dat zou ten koste gaan van natuur en broeikasemissies.
Intensivering
Vandaar dat de onderzoekers liever inzetten op een intensivering van de Afrikaanse landbouw. Bijvoorbeeld door meerdere gewassen per jaar te verbouwen en de (duurzame) irrigatie uit te breiden. Ook zou de oogst vergroot kunnen worden door goede bemesting, een betere beheersing van ziekten en plagen en het inzetten van gewassen die beter bestand zijn tegen de lokale omstandigheden. Het vraagt echter om grote investeringen van zowel overheden als de private sector.
Al met al moet er nog veel werk verzet worden, wil Afrika in de nabije toekomst aan de eigen vraag naar graan blijven voldoen. “Nog steeds hoor je mensen zeggen dat Afrika de graanschuur van de wereld kan worden,” vertelt onderzoeker Martin van Ittersum, verbonden aan de Wageningen Universiteit. “Maar het is al zeer uitdagend voor Afrika om zelfvoorzienend te zijn in de toekomst.”
