De Grote Rode Vlek van Jupiter is eigenlijk heel saai van kleur. Tot die conclusie komen onderzoekers. Hun studie geeft meer inzicht in het ontstaan van de rode kleur en wijst erop dat alleen het topje van de Grote Rode Vlek rood is.
Wetenschappers komen met de nieuwe theorie op de proppen op basis van beelden van ruimtesonde Cassini en laboratoriumexperimenten. Tijdens de experimenten stelden ze gassen waarvan we weten dat ze op Jupiter voorkomen – ethyn en ammoniak – bloot aan ultraviolet licht (zoals de zon dat ook op Jupiter werpt). Zo ontstond een roodachtig materiaal dat veel overeenkomsten vertoonde met de Grote Rode Vlek zoals we die op beelden van Cassini zien.
Rood topje
Het in het laboratorium gecreëerde materiaal bleek licht net zo te verspreiden als de Grote Rode Vlek deed in modellen die stelden dat alleen het topje van de Grote Rode Vlek roodkleurig is. “Onze modellen suggereren dat een groot deel van de Grote Rode Vlek, net onder de bovenste rode wolkenlaag eigenlijk heel saai is van kleur,” vertelt onderzoeker Kevin Baines. “Onder de roodachtige ‘door de zon verbrande’ vlek bevinden zich waarschijnlijk witte of grijze wolken.”
Oude theorie van tafel
De conclusie dat waarschijnlijk alleen het bovenste deel van de Grote Rode Vlek roodkleurig is, veegt de theorie die onderzoekers eerder hadden over het ontstaan van de rode kleur automatisch van tafel. Lang dachten onderzoekers namelijk dat de rode vlek veroorzaakt word door chemicaliën afkomstig vanonder Jupiters wolken. Maar als alleen het topje van de cycloon-achtige Grote Rode Vlek roodkleurig is, is dat onwaarschijnlijk. Als rood materiaal van beneden vandaan naar boven wordt getransporteerd zou de Grote Rode Vlek ook dieper roodkleurig zijn.
Dat we die intense kleur rood alleen in de Grote Rode Vlek en enkele kleinere vlekjes op de gasreus zien, denken de onderzoekers wel te kunnen verklaren. Het heeft alles te maken met hoogte. “De Grote Rode Vlek is extreem hoog,” stelt Baines. “Deze reikt veel hoger dan wolken elders op Jupiter doen.” Die hoogte maakt de rode kleur mogelijk én feller. De winden verplaatsen ammoniakdeeltjes naar een hoger deel van de atmosfeer dan gebruikelijk, waar ze aan veel meer ultraviolet licht worden blootgesteld. De Grote Rode Vlek – een vortex – zorgt er vervolgens voor dat de deeltjes niet kunnen ontsnappen en in de vortex verzameld worden. Deze kleurt vervolgens – door toedoen van al die verzamelde deeltjes die niet kunnen ontsnappen – opvallend rood.
