De allereerste sterrenstelsels in het universum leken op een draaikolk

Voor het eerst hebben onderzoekers gas zien bewegen in sterrenstelsels die 800 miljoen jaar na de oerknal het levenslicht zagen.

Een internationaal team van onderzoekers – waaronder ook astronomen uit Leiden – bestudeerden met behulp van het Atacama Large Millimeter/submilimeter Array twee sterrenstelsels op bijna 13 miljard lichtjaar afstand. Omdat het licht van deze sterrenstelsels er bijna 13 miljard jaar over doet om ons te bereiken, zien we deze sterrenstelsels zoals ze er slechts 800 miljoen jaar na de oerknal uitzagen. In feite keken de astronomen dus terug in de tijd.

Draaikolk
Wat ze zagen, waren twee pasgeboren sterrenstelsels in een piepjong heelal. En voor het eerst is het de astronomen gelukt om – middels een analyse van het licht van de sterrenstelsels – de beweging van het gas in deze stelsels waar te nemen. De observaties tonen aan dat het gas in een draaikolkbeweging om het hart van de sterrenstelsels heen slingert. Daarmee is de beweging van het gas vergelijkbaar met de spiraalbeweging van onze eigen Melkweg en andere (meer volwassen) stelsels die ontstonden toen het heelal al veel ouder was.

Helemaal niet chaotisch
Wat de onderzoekers met name verrast, is dat deze pasgeboren sterrenstelsels in een piepjong universum zo ‘netjes’ zijn. “In het jonge heelal stroomt gas als gevolg van de zwaartekracht snel de stelsels in die vervolgens een heleboel nieuwe sterren gaan produceren,” vertelt onderzoeker Renske Smit. “Ook heftige supernova-explosies veroorzaken turbulentie in het gas. We verwachtten dat de jonge sterrenstelsels rommelig en chaotisch zouden zijn door deze explosies, maar de ministelsels blijken juist goed in staat om de orde te bewaren. Hoewel ze veel jonger zijn dan de Melkweg groeien ze blijkbaar snel uit tot de ‘volwassen’ stelsels zoals wij die nu kennen.”

Het onderzoek vormt de opmaat naar meer, zo belooft astronoom Rychard Bouwens. “Deze resultaten openen de deur naar het vinden van meer sterrenstelsels in de vroegste geschiedenis van het heelal – en nog spannender – naar het met hogere resolutie kijken naar de gasdynamica van deze allereerste sterrenstelsels.” In de nabije toekomst hopen de onderzoekers nog meer sterrenstelsels uit de eerste miljard jaar na de oerknal onder de loep te nemen.

Bronmateriaal

Nederlandse Onderzoeksschool voor Astronomie (NOVA)

Afbeelding bovenaan dit artikel: Institute of Astronomy, Amanda Smith

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd