ALMA maakt fantastische foto van protoplanetaire stofschijf

ALMA image of the protoplanetary disc around HL Tauri

De foto boven dit artikel is een artistieke impressie van een protoplanetaire schijf, toch? Nee, het is een foto. De stofschijf rondom de jonge ster HL Tauri is gefotografeerd door ALMA, een astronomische interferometer van 66 radioschotels. Sinds dit jaar wordt de ALMA-telescoop op volle sterkte gebruikt, waardoor er veel details zichtbaar zijn op deze foto.

Op de foto is de stofschijf rondom de jonge ster duidelijk zichtbaar. Ook zijn er donkere ringen te zien. Dit zijn banen die door jonge protoplaneten zijn schoongeveegd. Hier draaien dus planeten om de jonge ster. Jonge planeten groeien door stof, gas en (kleine) asteroïden te verorberen. “Het is verrassend dat we dit zien op deze foto, aangezien we niet wisten dat zulke jonge sterren al grote planeten hebben die hun banen kunnen schoonvegen,” zegt directeur Stuartt Corder van het ALMA-project.

HL Tauri is niet ouder dan één miljoen jaar oud. Dat is zeer jong voor een ster. In vergelijking: onze zon is al 4,5 miljard jaar oud. “Toch zijn er al zoveel details te zien in de stofschijf”, vertelt wetenschapper Catherine Vlahakis van het ALMA-project. “Deze foto gaat voor een revolutie zorgen. Huidige planeetvormingstheorieën zullen aangepast moeten worden. Het gaat allemaal veel sneller dan verwacht.”

Deze foto van de omgeving rondom HL Tauri is gemaakt door de Hubble-telescoop.  HL Tauri is de meest heldere lichtbron op deze foto, net linksboven het midden.
Deze foto van de omgeving rondom HL Tauri is gemaakt door de Hubble-telescoop. HL Tauri is de meest heldere lichtbron op deze foto, net linksboven het midden.

Onze eigen oorsprong
Ook ons zonnestelsel is ooit op deze manier ontstaan. De aarde begon als een piepklein, samengeklonterd klompje ter grootte van een zandkorrel, maar werd in de loop van (honderd)duizenden jaren steeds groter en groter. We kunnen meer leren over de geschiedenis van ons zonnestelsel door te kijken naar andere planetenstelsels in wording, zoals HL Tauri. Er is niets mis met even gluren bij onze kosmische buren.

In gas en stof gehuld
ALMA heeft de jonge ster waargenomen op submillimetergolflengten en dus niet in zichtbaar licht. Dit komt omdat HL Tauri zich verschuilt in een dichte jas van gas en stof. Gelukkig zijn er andere golflengten waarop de details wel zichtbaar zijn.

Een nieuw tijdperk
“Het meeste wat we nu over planeetvorming weten, is gebaseerd op theorieën. Detailrijke afbeeldingen als deze waren tot nu toe voorbehouden aan computersimulaties of artistieke impressies. Deze gedetailleerde opname van HL Tauri bewijst wat ALMA in haar grootste configuratie kan bereiken en vormt het begin van een nieuw tijdperk in ons onderzoek van de vorming van sterren en planeten,” zegt Tim de Zeeuw, directeur-generaal van ESO, in het Nederlandse persbericht.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd