Astronomen hebben een foto gemaakt van een koude stofschijf rondom Fomalhaut. Deze jonge ster is slechts 25 lichtjaar verwijderd van de aarde.
De foto is gemaakt door ALMA. ALMA is het grootste astronomische project op aarde. ALMA staat voor Atacama Large Millimeter/submillimeter Array en bestaat uit 66 antenneschotels en is ontwikkeld om het licht van de koudste objecten in het heelal te bestuderen. Dit licht heeft een golflengte van ongeveer een millimeter en bevindt zich daarmee tussen infrarood licht en radiogolven.
De stofschijf is ontstaan door botsende exokometen. “Dankzij ALMA zien we dat er sprake is van een grote stofschijf”, zegt astronoom Meredith MacGregor van het Harvard-Smithsonian Centrum voor Astrofysica in Cambridge. Zij is hoofdauteur van een van de twee papers die zijn verschenen in het wetenschappelijke vakblad Astrophysical Journal. “We zien nu eindelijk de volledige vorm van de schijf, waardoor we meer leren over het planetaire systeem.”
Fomalhaut is slechts 440 miljoen jaar oud. Om de ster draait een exoplaneet: Fomalhaut b. Bijzonder is het feit dat Fomalhaut b ooit direct gefotografeerd is. In 2011 werd de exoplaneet nog afgeschreven, maar in 2012 concludeerden wetenschappers dat Fomalhaut b een unieke exoplaneet is.
De stofschijf is zo’n twee miljard kilometer breed en ligt twintig miljard kilometer van de ster vandaan. Dat is erg ver. In vergelijking: Pluto is slechts vier tot zeven miljard kilometer van de zon verwijderd. Astronomen vermoeden dat de stofschijf is gevormd door kometen en andere planeetachtige objecten die tegen elkaar botsen, waardoor er veel kleinere brokstukken en stof vrijkomen. Dit stof absorbeert licht van de moederster en straalt die energie uit op de millimeter-golflengte. Vandaar dat ALMA deze stofschijf zo goed kan zien.
Dankzij de nieuwe gegevens leren wetenschappers meer over de exacte positie, breedte en geometrie van de schijf. Zij beweren dat de stofschijf waarschijnlijk is gevormd onder invloed van de zwaartekracht van planeten rondom Fomalhaut. “In de toekomst hopen we deze exoplaneten te vinden,” zegt astronoom Paul Kalas van de universiteit van Californië in Berkeley.
