Als kwetsbaar beschouwd laaggelegen eiland blijkt opvallend genoeg in omvang toe te nemen

Door de stijgende zeespiegel hadden onderzoekers verwacht dat het eiland volledig door de oceaan zou worden opgeslokt. Maar het tegenovergestelde is waar.

Onderzoekers maken zich al enige tijd zorgen om veel laaggelegen eilanden die we midden in de oceaan aantreffen. Door de stijgende zeespiegel lopen deze eilanden het risico om door de oceaan te worden opgeslokt. Maar opvallend genoeg blijken niet alle laaggelegen eilanden dit lot te ondergaan. Want Jeh Island, een klein eilandje in de Stille Oceaan, blijkt juist in omvang toe te nemen.

Jeh Island
Midden in de Noordelijke Stille Oceaan liggen de zogenoemde Marshalleilanden; een onafhankelijke eilandengroep bestaande uit 29 atollen die ongeveer halverwege Hawaï en Australië liggen. Eén van de eilandjes die deel uitmaakt van de Marshalleilanden, is het kleine en dunbevolkte atol Jeh Island. Zoals gezegd maken onderzoekers zich al enige tijd zorgen. Dat komt omdat een aantal laaggelegen eilanden door de opwarming van de aarde en de daaruit voortvloeiende hogere zeespiegel, voorgoed dreigen te verdwijnen. En ook Jeh Island loopt het risico om letterlijk kopje onder te gaan.

Studie
Wetenschappers houden deze kwetsbare eilanden nauwlettend in de gaten. Want door te bestuderen hoe deze eilanden in de loop van de tijd veranderen, kunnen onderzoekers voorspellen wanneer de situatie echt nijpend begint te worden. In een nieuwe studie boog een onderzoeksteam zich over luchtfoto’s gemaakt van Jeh Island die teruggingen tot wel 1943. Vervolgens vergeleek het team deze afbeeldingen met recente satellietbeelden. Ook onderwierpen ze sedimentafzettingen op Jeh Island aan een grondige inspectie.

Omvang
De onderzoekers komen tot een verrassende ontdekking. Want in plaats van landoppervlak te zijn verloren, blijkt Jeh Island juist in omvang te zijn toegenomen. Foto’s en satellietbeelden laten zien dat het dunbevolkte eiland waar zo’n 40 huizen staan, sinds 1943 met een oppervlakte vergelijkbaar met zo’n 37 voetbalvelden is gegroeid. Bleek het eiland in 1943 nog een landoppervlak van zo’n 2,02 vierkante kilometer te hebben, dit was in 2015 toegenomen tot 2,28 vierkante kilometer. Dat is een toename van 13 procent. Het betekent dat het eiland op dit moment dus een stuk groter is dan grofweg tachtig jaar geleden. Een opvallende bevinding die sterk indruist tegen dat wat we over laaggelegen eilanden denken te weten.

Oorzaak
Hoe het kan dat Jeh Island zoveel land erbij heeft gesmokkeld? We legden het onderzoeker Murray Ford voor. “Jeh Island is in omvang toegenomen door de afzetting van zand en grind, afkomstig van het omringende koraalrif,” legt hij aan Scientias.nl uit. “Al het sediment dat atol-eilanden verzamelen, is afkomstig van het koraalrif. Waneer het rif afbreekt – door bijvoorbeeld stormen – of wanneer organismen die op het rif leven – zoals weekdieren en algen – sterven, worden de skeletten het zand en grind dat vervolgens bijdraagt aan de toename van het landoppervlak.” Het lijkt er daarnaast op dat Jeh Island eigenlijk een samenvoeging is van ten minste twee voorheen afzonderlijke eilanden. Het sediment tussen deze eilandjes bouwde zich hoog genoeg op, waardoor er één groter, aaneengesloten landgebied ontstond.

Zeespiegelstijging
Hoewel de zeespiegel de afgelopen decennia is gestegen, laten de bevindingen uit de studie zien dat dit niet de doodsteek voor veel laaggelegen eilanden heeft betekend. Sommige eilanden hebben aan het noodlot weten te komen en zijn zelfs in staat geweest om in omvang toe te nemen. Hieruit blijkt hoe dynamisch eilanden eigenlijk zijn. En dat is ook hoopvol nieuws met het oog op de toekomst. “Onze studie laat zien dat de toekomst van atol-eilanden veel gecompliceerder is dan algemeen wordt gedacht,” zegt Ford. “Er heerst een idee dat atol-eilanden in een soort badkuip zitten met de kraan open, wachtend om ten onder te gaan. De realiteit is echter heel anders. De eilanden zijn zeer dynamisch en veranderen van vorm, grootte en positie op het rif. Dit onderzoek suggereert dat de toekomst van veel van de schaars bewoonde eilanden waarschijnlijk niet voor elk hetzelfde zal zijn.”

Tuvalu
Jeh Island is overigens niet het enige eiland dat in omvang is toegenomen. Ondanks de lokale zeespiegelstijging hebben wetenschappers sinds het midden van de 20e eeuw een groei van het landoppervlak van meerdere atollen waargenomen. Ook Tuvalu, het zorgenkindje van veel wetenschappers, blijkt klimaatverandering het hoofd te kunnen bieden. De kleine Polynesische archipel is één van de meest laaggelegen staten ter wereld. Zo ligt het hoogste gebied slechts vijf meter boven zeeniveau. Toch blijkt ook Tuvalu in de afgelopen decennia met maar liefst 73,5 hectare te zijn gegroeid. 73 eilanden – van de in totaal 101 eilanden in de gehele archipel – zijn op dit moment groter dan veertig jaar geleden.

Al met al tonen de bevindingen uit de studie aan dat uitbreiding van eilanden, zelfs onder de huidige zeespiegelstijging, mogelijk is. Anders gezegd, de aanvoer van sediment naar sommige atollen verloopt sneller dan de zeespiegelstijging. “De koraalriffen die deze eilanden omringen zijn de machinekamer van de eilandgroei,” stelt Ford. “Ze produceren sediment dat aanspoelt op de kustlijn. Het betekent dat een gezond koraalrif voldoende sediment kan leveren om onder de huidige omstandigheden eilanden voor de ondergang te behoeden en deze zelfs te laten groeien. Gezonde koraalriffen zijn essentieel om dit proces in de toekomst voort te zetten.”

Toch moeten we niet te vroeg juichen. Want ondanks de veelbelovende resultaten, is de waargenomen zeespiegelstijging klein in vergelijking met wat ons in de toekomst te wachten staat. Eerder voorspelden wetenschappers al dat de mondiale zeespiegel tegen 2100 met meer dan twee meter gestegen kan zijn, wat zou betekenen dat 1,7 miljoen km2 land onder water kan komen te staan. Bovendien bevinden veel koraalriffen zich momenteel in het nauw door verzuring van de oceaan, waardoor ook hun voortbestaan op het spel staat. “De stijging van de zeespiegel vormt nog steeds een enorm risico voor laaggelegen atollen,” zegt Ford. “Met name voor de sterk verstedelijkte eilanden, waar de processen die we bij Jeh Island hebben waargenomen waarschijnlijk niet zullen plaatsvinden vanwege aanpassingen langs de kust.” Hoe het de laaggelegen eilandjes dus in de toekomst zal vergaan, is koffiedik kijken. “Wel zullen we in toekomstige studies met de huidige bevindingen rekening moeten houden,” besluit Ford.

Wist je dat…

…de zandkorrel schaars aan het worden is? Al eerder waarschuwden wetenschappers dat de helft van alle zandstranden op aarde tegen 2100 weleens voorgoed verdwenen kunnen zijn. En Hawaii is misschien wel als één van de eerste aan de beurt. Dat komt omdat in een tijdperk waarin de zeespiegel steeds verder stijgt, stranden landinwaarts moeten kunnen migreren. Veel Hawaiiaanse kustlijnen zijn echter in de loop van de tijd verhard. Denk bijvoorbeeld aan de bouw van zeeweringen. Dit soort constructies onderbreken de natuurlijke gang van water en zand. Het betekent dat golven het zand eroderen, kusterosie wordt versneld en een strand langzaam maar zeker kopje ondergaat terwijl de oceaan verder blijft stijgen. Ditzelfde proces kan ervoor zorgen dat ook eilanden verdwijnen, zoals Ford aan het einde van dit artikel stelde. Meer weten over hoe kustverharding en hoe dit ervoor zorgt dat zanderige kustlijnen op aarde eroderen? Lees er hier meer over!

Bronmateriaal

"Low-lying Pacific island has more land above sea level than in 1943" - University of Auckland

Interview met Murray Ford

Afbeelding bovenaan dit artikel: Walkerssk via Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd