Als je dit wormpje onthoofdt, heeft het binnen vijftien dagen een nieuw hoofd

En aangezien het wormpje in de verte nog familie is van de mens hebben onderzoekers goede hoop dat wij tot hetzelfde in staat zijn.

Onderzoekers van de universiteit van Washington trekken die conclusie nadat ze eikelwormen bestudeerden en aantonen dat deze in staat zijn om elk lichaamsdeel – waaronder het hoofd, het zenuwstelsel en interne organen – vanuit het niets te regenereren. “We delen duizenden genen met deze dieren en we hebben vele – misschien zelfs alle – genen die ze gebruiken om hun lichaamsstructuur te regenereren,” stelt onderzoeker Shawn Luttrell.

Hier zie je de plek waar onderzoekers de worm doormidden hebben gesneden. Afbeelding: Shawn Luttrell / University of Washington.
Hier zie je de plek waar onderzoekers de worm doormidden hebben gesneden. Afbeelding: Shawn Luttrell / University of Washington.

Regeneratie
De onderzoekers verzamelden een aantal eikelwormen en sneden ze doormidden. Wat er daarna gebeurde, is opzienbarend. De wormen regenereerden een nieuw hoofd en nieuwe staartdelen die zich precies aan de andere kant van het lijf bevonden dan voorheen het geval was. En zowel het hoofd als de staartdelen hadden precies de juiste verhoudingen ten opzichte van het overgebleven stukje lijf. Uiteindelijk was zo’n geregenereerde worm zelfs niet te onderscheiden van een ‘gewone’ worm.

Vijf dagen nadat de worm doormidden is gesneden, begint zich al een hoofd - inclusief mond - te vormen. Afbeelding: Shawn Luttrell / University of Washington.
Vijf dagen nadat de worm doormidden is gesneden, begint zich al een hoofd – inclusief mond – te vormen. Afbeelding: Shawn Luttrell / University of Washington.

Mond, hart en nieren
En dat alles ging heel snel. Drie of vier dagen nadat de onderzoekers de eikelwormen hadden doorgesneden, regenereerden de wormen een mond. En vijf tot tien dagen later verschenen het hart en de nieren. Tegen dag vijftien hadden de wormen een complete nieuwe neurale buis ontwikkeld. De geregenereerde lichaamsdelen zijn vergelijkbaar met de ruggengraat en de hersenen van de mens.

Vijftien dagen nadat de worm doormidden is gesneden is er een flink hoofd en neurale buis ontstaan. Het zenuwstelsel van de worm en zijn orgaanfuncties zijn hersteld. Afbeelding: Shawn Luttrell / University of Washington.
Vijftien dagen nadat de worm doormidden is gesneden is er een flink hoofd en neurale buis ontstaan. Het zenuwstelsel van de worm en zijn orgaanfuncties zijn hersteld. Afbeelding: Shawn Luttrell / University of Washington.

Patroon
Terwijl de wormen bezig waren met regeneratie, bestudeerden de onderzoekers de genexpressie van de wormen. Ze ontdekten dat elke worm hetzelfde patroon van genetische activiteiten vertoont. Het wijst erop dat er een gen of verzameling genen is die dit patroon in gang zet, zo is te lezen in het blad Developmental Dynamics.

Mensen
Het is nu zaak om te achterhalen hoe dat patroon van genetische activiteit dat leidt tot regeneratie van lichaamsdelen exact in elkaar steekt. Als we dat weten, kunnen we wellicht diezelfde genen activeren in weefsels van mensen die een amputatie hebben ondergaan. Dat weefsel zou dan ook aan het regenereren kunnen slaan. “Ik denk echt dat we als mensen in staat zijn om te regenereren, maar er is iets wat voorkomt dat dat gebeurt,” stelt Swalla. “Ik geloof dat mensen dezelfde genen hebben (als de eikelworm, red.) en als we uit kunnen zoeken hoe we die genen kunnen activeren, kunnen we regenereren.”

De eikelworm is lang niet de enige soort die tot regeneratie in staat is. Diverse amfibieën en vissen kunnen het ook. En ook mensen zijn in staat om delen van organen opnieuw te laten groeien. Maar tot op heden is het mensen nog niet gelukt om complete lichaamsdelen te regenereren. Onduidelijk is nog waarom. Mogelijk kost het – omdat mensen, en dus ook hun lichaamsdelen, veel groter zijn dan bijvoorbeeld amfibieën of vissen – te veel energie. Of misschien zit ons immuunsysteem in de weg, omdat het – in een poging bloedingen en infecties te voorkomen – dik littekenweefsel creëert als we een wondje oplopen.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd