Amazonewoud wordt al duizenden jaren gevormd door mensen

Als je aan het Amazonegebied denkt, dan denk je misschien aan ongerepte natuur. Uit nieuw onderzoek blijkt dat het Amazonewoud toch niet zo heel ongerept is. De inheemse bevolking vormde het gebied al duizenden jaren geleden.

“Sommige boomsoorten, zoals de cacaoboom, de palissadepalm en de Bertholletia excelsa, komen veel voor in de Amazone, maar dat komt omdat deze bomen waarschijnlijk zijn geplant door inheemse bewoners”, zegt ecoloog NIgel Pitman van het Field Museum in Chicago. “Dit gebeurde lang voordat Europese kolonisten het gebied bezochten.”

Vergelijking
De onderzoekers vergeleken data van meer dan duizend bossen met kaarten van meer dan drieduizend archeologische vindplaatsen in het Amazonegebied. Ze keken naar de samenstelling van de bossen op verschillende afstanden van de archeologische plekken. Hierdoor weten onderzoekers hoe de inheemse bevolking het regenwoud vormde. Ze focusten zich op 85 soorten, die door Amazone-bewoners gedomesticeerd werden, bijvoorbeeld omdat de vruchten van de bomen eetbaar waren. Denk hierbij aan paranoten van de Bertholletia excelsa en açaibessen van de palissadepalm. Gedomesticeerde soorten kwamen in bepaalde gebieden vijf keer vaker voor dan niet-gedomesticeerde boomsoorten.

“Dit geldt ook voor afgelegen, oude bossen, zegt Pitman. “Je mag toch aannemen dat dit ongerepte en ‘pure’ bossen zijn, maar dat is niet zo.” Ook hier komen gedomesticeerde soorten vaker voor.

Wist je dat…

Amazoneflora is een erfenis
In het internationale team zaten ook wetenschappers van de Wageningen Universiteit. “Jarenlang hebben ecologische studies de invloed van Precolumbiaanse volkeren op de bossen zoals wij die nu aantonen over het hoofd gezien,” reageert promovendus Carolina Levis van de Wageningen Universiteit. “Een kwart van de gedomesticeerde soorten in de Amazone zijn wijdverspreid in het bekken en ze domineren uitgestrekte stukken bos. Deze resultaten geven duidelijk aan dat de Amazoneflora gedeeltelijk een erfenis is van zijn verdwenen inwoners.”

Lege Amazone? Nee hoor!
“Dit weerspreekt de aloude mythe van de ‘lege Amazone”, beweert Charles Clement, onderzoeker bij het Nationale Instituut voor Amazone Onderzoek in Brazilië en coauteur van het paper in het wetenschappelijke vakblad Science. “Vroege Europese naturalisten beschreven inheemse volkeren die hier en daar verspreid woonden in enorme en schijnbaar maagdelijke wouden. Dat idee is de media, beleidsmakers, projectontwikkelaars en sommige wetenschappers blijven beïnvloeden. Deze studie bevestigt dat zelfs gebieden van de Amazone die ons nu onbewoond voorkomen, vol oude voetafdrukken staan.”

Topprioriteit
“Gedomesticeerde boomsoorten zijn nu nog steeds van vitaal belang voor het levensonderhoud van Amazonevolkeren”, vindt André Junqueira, postdoc aan Wageningen Universiteit en medeauteur van het paper. Professor Frans Bongers is het hiermee eens. “De resultaten van deze studie hebben belangrijke gevolgen voor de bescherming,” zegt Bongers, professor aan de Wageningen Universiteit. “We hebben aangetoond dat de meeste gedomesticeerde soorten zich in de zuidwestelijke regio’s concentreren, en dit zijn de regio’s waar de grootste aantasting en verlies van bossen optreedt. Het zuidwesten en het oosten van Amazonia zijn misschien geen klassieke biodiversiteit hotspots, maar ze zouden topprioriteit moeten hebben in de bescherming, omdat het reservoirs zijn van hoogwaardige bossen voor de lokale bevolking.”

Mogelijk groter effect
De onderzoekers schrijven dat de Precolumbiaanse volkeren waarschijnlijk honderden boomsoorten beheerden. Aangezien er ‘slechts’ 85 zijn onderzocht, is de daadwerkelijke voetafdruk van de inheemse bevolking op het Amazonegebied dus mogelijk veel groter.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd