Amerikaans bedrijf verkrijgt patent op methode waarmee ‘designer baby’s’ kunnen worden gemaakt

baby

Een baby ontwerpen: blauwe of groene ogen? Rood of zwart haar? Atletisch en lang? De ‘designer baby’ lijkt een stapje dichterbij te komen nu een Amerikaans bedrijf patent heeft aangevraagd (en gekregen) op een methode om genetische informatie te analyseren en zo te combineren dat de kans groot wordt dat de baby de gewenste lichaamsbouw, oog- of haarkleur heeft.

Vrouwen die graag een kind willen en daarvoor hun toevlucht zoeken tot een donor kunnen nu vaak al de gegevens van de donor inzien. Uiterlijke kenmerken, maar bijvoorbeeld ook opleidingsniveau komen in die paperassen aan bod. Het blijft echter altijd afwachten hoe de mix van eicellen van de vrouw en spermacellen van de donor uitpakt. Datzelfde geldt natuurlijk voor vrouwen die met hun partner een kind willen. Een Amerikaans bedrijf – 23andMe genaamd – heeft een methode ontwikkeld om iets meer duidelijkheid te scheppen in de Russische roulette die conceptie heet. Het bedrijf heeft een systeem ontwikkeld waarmee in theorie op basis van de wensen van de vrouw omtrent het uiterlijk en de bouw van haar nog niet verwekte baby een donor kan worden gekozen. Stellen kunnen met de methode te weten komen welke eigenschappen hun baby waarschijnlijk krijgt. Daarvoor wordt onder meer het genetisch profiel van de aanstaande ouders geanalyseerd.

Uit de patentaanvraag van het bedrijf: zo kan een formulier waarop mensen hun voorkeuren aangeven gebruikt worden om de kans op gewenste eigenschappen te berekenen. Afbeelding: United States Patent and Trademark Office.
Uit de patentaanvraag van het bedrijf: zo kan een formulier waarop mensen hun voorkeuren aangeven gebruikt worden om de kans op gewenste eigenschappen te berekenen. Afbeelding: United States Patent and Trademark Office.
Designer baby nog niet op de agenda
Het bedrijf heeft inmiddels patent op de methode aangevraagd én gekregen. Vandaag laten wetenschappers in het blad Genetics in Medicine hun licht over dat patent schijnen. En hun reactie roept weer heel wat reacties van andere wetenschappers op. Ook in de media wordt het patent breed uitgemeten en gepresenteerd als een methode om designer baby’s te creëren. Hoewel de methode daar in theorie inderdaad toe kan leiden, is het nog lang niet zover, zo legt 23andMe uit. Het bedrijf heeft al een calculator waarmee aanstaande ouders kunnen berekenen welke eigenschappen hun kind waarschijnlijk heeft: de Family Traits Inheritance Calculator. “De Family Traits Inheritance Calculator wordt door onze klanten gebruikt als een grappige manier om te achterhalen welke kleur ogen hun kind waarschijnlijk heeft en of hun kind in staat zal zijn om bittere smaken te proeven of lactose-intolerant zal zijn (…) Toen 23andMe het patent aanvroeg, was het de bedoeling dat dit patent de technologie die de Family Traits Inheritance Calculator onderschrijft, zou betreffen.” Maar het bedrijf is zich er zeker van bewust dat er meer mogelijk is met de technologie die ze in hun patentaanvraag beschrijven. “Maar de tekst van het patent gaat verder dan de calculator en dus willen we heel duidelijk zijn over onze technologie en onze intenties. Het patentproces duurt jaren en bedrijven vragen vaak patenten aan zonder precies te weten hoe ze die gaan gebruiken (en of die ooit gebruikt gaan worden) zodat ze hun innovatie kunnen beschermen. Op het moment dat 23andMe het patent aanvraag, namen we in overweging dat de technologie gebruikt zou kunnen worden door vruchtbaarheidsklinieken dus beschreven we ook het proces van de vruchtbaarheidsbehandeling in het patent. Het bedrijf wil de concepten die we in het patent bespreken en die verder gaan dan onze Family Traits Inheritance Calculator niet najagen en is dat ook in de toekomst niet van plan om te doen.”

“Het is nooit de bedoeling geweest dat de wetenschap achter deze patentaanvraag zo frivool gebruikt zou worden”

Reacties
Hoewel het bedrijf voor nu nog niet van plan is om designer baby’s te maken, roept de situatie wel heel veel reacties op. “Het patent dat aan 23andMe is toegewezen voor ‘een methode van geslachtscelselectie’ is opzienbarend, omdat het de lijn tussen de aanvaarde aanpak waarbij voor de implantatie van een embryo specifieke ziekten worden uitgesloten en een controversiëler idee: het selecteren van aantrekkelijke eigenschappen en het creëren van een baby op maat expliciet lijkt te overschrijden,” vindt onderzoeker Jayne Lucke, verbonden aan het Centre for Clinical Research, University of Queensland. “Het patent is toegewezen zonder dat de morele en ethische implicaties ervan in overweging zijn genomen.” Dr. Leslie Cannold gaat nog iets verder. “Hoewel het de vraag is of de wetenschap de beloftes in het 23andMe-patent na kan komen, is wel zeker dat de wetenschap die de basis van deze aanvraag vormt nooit bedoeld was om zo frivool gebruikt te worden. Het gebruik ervan voor deze (frivole, red.) doeleinden kan de steun van het publiek en het geld voor wetenschappelijk onderzoek naar manieren om de pijn van ongewenste onvruchtbaarheid en het overdragen van genetische aandoeningen te verminderen, ondermijnen.”

Vragen
Behalve reacties roept het patent ook vragen op. “Het is onduidelijk wie 23andMe aan de beloftes die ze doen, gaat houden,” merkt professor Luk Rombauts van het Monash Medical Centre op. “Het is een heel winstgevend voorstel van het bedrijf waarbij het bedrijf eigenlijk niets te verliezen heeft.” Hij wijst erop dat wanneer aanstaande ouders een keuze maken voor een donor op basis van zijn gegevens nu vaak al een gezond kind krijgen dat veel van de eigenschappen die de ouders graag zien, heeft. Datzelfde zal gebeuren als 23andMe hun calculator erop loslaat, alleen kan het bedrijf al die gezonde kindjes dan benoemen als ‘hun succes’. “En wanneer dingen anders lopen, kan het bedrijf zich gemakkelijk verschuilen achter zijn disclaimer waarin staat dat zij de gewenste uitkomst niet kunnen garanderen, dat ze enkel de kans op een gewenste uitkomst kunnen vergroten. Het is duidelijk dat er behoefte is aan regels en overzicht om ervoor te zorgen dat het bedrijf doet wat het belooft.”

Het is onwaarschijnlijk dat mensen IVF zullen ondergaan, alleen maar om een ‘baby op maat’ te krijgen

Dat een patent op een methode die kan leiden tot een designer baby zoveel reacties oproept, is logisch. We zien al jaren hoe de wetenschap steeds meer over onze genen te weten komt en nu zien we hoe al die kennis gebundeld wordt in een heel concrete technologie: het produceren van een baby op maat. Om de situatie in het juiste perspectief te plaatsen, moeten we ons van drie dingen bewust worden. Ten eerste bestaat een baby op maat niet: ook dit patent draait om kansen, niet om zekerheden. Men vergroot in het gunstigste geval de kans op een baby met blauwe ogen, maar kan deze niet garanderen. Ten tweede moeten we ons realiseren dat zelfs als deze technologie in de toekomst gebruikt gaat worden, dat niet wil zeggen dat er alleen nog maar designer baby’s ter wereld komen. Sterker nog: het is zeer twijfelachtig of deze technologie ooit op grote schaal gebruikt gaat worden. De technologie werkt immers alleen als mensen IVF ondergaan. “Om te suggereren dat stellen IVF zullen ondergaan, met alle lasten, onzekerheid, kosten en mogelijke risico’s die daarbij horen, simpelweg om een ‘designer baby’ met blauwe ogen of een sportief karakter te krijgen, is heel onwaarschijnlijk,” stelt professor Loane Skene. En ten derde moeten we niet vergeten dat een baby meer is dan alleen maar genen, zo waarschuwt Rombauts “Als IVF-dokter maak ik me zorgen dat sommigen lijken te vergeten dat de echte waarde van het ouderschap niet in het ontwerpen van het perfecte kind ligt (ook een perfect kind kan je enorm teleurstellen), maar eerder ligt in er altijd voor je kind zijn.”

Bronmateriaal

"ROUND-UP: Designer baby patent leaves scientists feeling uneasy (Genetics in Medicine*) – experts respond" - SMC.org.au
"A 23andMe Patent" - 23andMe.com
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door Jon Ovington (cc via Flickr.com).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd