Afrekenen met een alcoholverslaving wordt in de nabije toekomst wellicht gemakkelijker dan ooit: met behulp van een app kunnen de associaties die verslaafden bij alcohol hebben, worden veranderd.
Momenteel worden alcoholverslavingen vaak behandeld met behulp van cognitieve gedragstherapie. Hierbij wordt vooral ingegaan op bewuste processen. Wat doe je? Wat denk je? Hoe kun je veranderen? Maar bij een verslaving spelen ook onbewuste processen een rol. En dat zijn de processen waarmee de app ‘Breindebaas’ de strijd aan wil gaan. “Als mensen die verslaafd zijn aan alcohol een biertje zien, dan zijn ze geneigd om daar naartoe te bewegen,” vertelt Marleen Bratti, promovendus vanuit Saxion University of Applied Science en de Universiteit Twente en betrokken bij de ontwikkeling en het testen van de app. “Die reactie is onbewust en is daarom ook lastig te behandelen met reguliere behandelingen, die vaak gericht zijn op bewuste reacties.”
Aangeleerd denkpatroon
De neiging om naar een biertje toe te bewegen, is het resultaat van een onbewust, aangeleerd denkpatroon (ook wel ‘bias‘ genoemd). De app is bedoeld om dat denkpatroon te doorbreken. “De app laat foto’s van alcoholische en niet-alcoholische drankjes zien,” vertelt Bratti. “De alcoholische drankjes moeten gebruikers met een swipe-beweging wegschuiven, terwijl ze de niet-alcoholische drankjes met een swipe-beweging naar zich toe moeten halen.” Wanneer een gebruiker een alcoholisch drankje wegduwt, ziet deze het drankje ook echt in de verte verdwijnen. Door dat herhaaldelijk te doen, verandert het reactie- en denkpatroon in het brein. De onderzoekers omschrijven hun app daarom als ‘online hersenspoelen met een goed doel’.
Alcohol Avoidance Task
De app ‘Breindebaas’ is gebaseerd op een training die ontwikkeld is aan de Universiteit van Amsterdam: de Alcohol Avoidance Task. “Deze training is ontwikkeld voor de computer,” vertelt Bratti. “Wij willen de training voor een groter publiek en op een laagdrempeligere manier aanbieden.” En zo ontstond het idee voor de app ‘Breindebaas’. “Met de app heb je in feite 24 uur per dag hulp bij de hand.”
Bewijs
Maar heb je ook echt iets aan die hulp? Hoewel de app zichzelf nog moet bewezen, heeft de computerversie van de Alcohol Avoidance Task bij onderzoek in een klinische populatie al aangetoond effectief te zijn. Mensen die herhaaldelijk plaatjes van alcohol wegduwden, bleken een jaar later een tien procent kleinere kans te hebben om in hun verslaving te zijn teruggevallen. “We denken dat de app hetzelfde effect kan hebben.”
Stap-voor-stap
Maar dat moet natuurlijk nog bewezen worden. “We zitten nu in de fase van behoefte-inventarisatie,” vertelt Bratti. Er wordt contact gelegd met onder meer alcoholverslaafden en behandelaars van alcoholverslavingen. Zo hopen de onderzoekers een beeld te krijgen van hoe de app eruit moet komen te zien. “Daarna gaat de creatieve industrie ermee aan de slag. Tegen september hopen we dan een app te hebben die we kunnen gaan testen en van daaruit aanpassen.”
De app die zo ontstaat, is interessant voor een brede doelgroep. “De app kan gebruikt worden in aanvulling op de cognitieve gedragstherapie en zo de kans op een terugval verkleinen. Maar het is ook een laagdrempelige manier om aan je verslaving te werken en kan met name interessant zijn voor mensen die het een te grote stap vinden om in therapie te gaan.” Daarnaast kan de app ook preventief worden ingezet. Bijvoorbeeld door mensen die vinden dat ze ietsje te veel drinken en daarmee af willen rekenen alvorens hun alcoholconsumptie daadwerkelijk een probleem wordt. “Ik hoop dat de app ervoor zorgt dat mensen minder gaan drinken,” stelt Bratti. “Kijk, een glas alcohol op z’n tijd daar is niks mis mee, maar je moet het niet overdrijven.” En de app kan daar wellicht bij helpen.
