In Turkije is bewijs gevonden voor een oude taal die mogelijk werd gesproken door gedeporteerden uit het hedendaagse Iran en Irak.
De meer dan 2.500 jaar oude vondst werd gedaan in Ziyaret Tepe, een archeologische vindplaats in het zuidoosten van Turkije. Vroeger lag hier Tushhan, de hoofdstad van een noordelijke Assyrische provincie. Archeologen ontdekten hier een tablet gemaakt van klei. Deze bevond zich op de plek van het voormalig paleis van de stad, dat werd verwoest door een brand in de achtste eeuw voor Christus. Het bevat 59 herkenbare namen van vrouwen die mogelijk met het paleis verbonden waren. Twee van de namen op de lijst zijn Assyrisch en twee andere behoren tot andere talen uit die tijd zoals het Hurritisch en Luwisch. Maar het grote deel van de namen is geschreven in een ongeïdentificeerde taal die mogelijk werd gesproken door gedeporteerden uit het Zagrosgebergte. Dit bevindt zich tegenwoordig op de grens van het moderne Iran en Irak. Zij zouden noodgedwongen hun land uitgezet zijn en zijn verplaatst naar Tushnan, waar zij meewerkten aan de bouw van de stad en het bewerken van het land. De vondst suggereert daarnaast dat Assyrië het eerste multiculturele rijk was, vanwege de verscheidenheid aan namen.
Tablet
In Ziyaret Tepe worden al sinds 1997 opgravingen verricht. Onlangs werden restanten gevonden van een paleis, mogelijk dat van een gouverneur, gebouwd door de Assyrische koning Assurnasirpal II (883 – 859 voor Christus). Het tablet werd gevonden op de plek waarvan de archeologen denken dat zich de troonkamer van het paleis bevond. In totaal staan er 144 namen op de lijst maar slechts 59 daarvan kunnen geïdentificeerd worden. Archeologen ontdekten dat 15 namen geschreven zijn in al voor historici bekende talen. De rest is geschreven in de mysterieuze taal waar archeologen verschillende theorieën voor hebben.
Theorieën
Eén van de theorieën is dat het om de taal Shubrian gaat, die gesproken werd in het Tushhan-gebied voordat de Assyriërs het annexeerden. Voor zover historici weten, is deze taal nooit opgeschreven. Ook lijkt deze theorie minder aannemelijk omdat het Hurritisch mogelijk een dialect is van het Shubrian. En de namen op het tablet tonen geen enkele gelijkenis met het Hurritisch. Een tweede theorie is dat de taal werd gesproken door de Mushki. Een volk dat naar het oosten van Anatolië migreerde rond de tijd dat het tablet gemaakt werd. Maar ook dit lijkt niet erg aannemelijk: deze mensen zouden eerder op een lijst verschijnen als gevangenen. De meest aannemelijke theorie is volgens archeologen die van een volk dat noodgedwongen verhuisd werd uit een ander deel van het Assyrische Rijk.
Macht
Volgens de archeologen gebeurde dit wel vaker onder leiding van de Assyrische koningen, vooral nadat het rijk zich in de negende eeuw voor Christus uitbreidde. Door het volk in een nieuw veroverd gebied hardhandig te verplaatsen, werd de macht van de koning sterker. Op deze manier verbrak hij namelijk de macht van de regerende elite in die gebieden. Ook het Zagrosgebergte werd ingenomen door de Assyriërs. Dit is het enige gebied van het voormalige rijk waarvan historici niet weten welke taal er werd gesproken. Als deze theorie klopt, betekent dit dat Iran het thuis was van een onbekende taal.
Het tablet wordt mogelijk in de toekomst tentoongesteld in Turkije. Het archeologisch onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift Journal of Near Eastern Studies.
