Klimaatmodellen voorspellen een langzame, maar gestage opwarming. De realiteit is anders.
Op de Noordelijke IJszee rust een deken van zee-ijs. Maar dit zee-ijs is al enige tijd sterk onderhevig aan verandering. Nu temperaturen oplopen kwijnt er namelijk steeds meer zee-ijs weg. En niet langzaam en gestaag, maar in razend tempo.
Klimaatmodellen
Tot nu toe voorspelden klimaatmodellen dat de Arctische temperaturen geleidelijk steeds verder zouden stijgen. Maar uit een nieuw onderzoek blijkt nu dat deze veranderingen veel sneller gaan dan verwacht. “We hebben gekeken naar de klimaatmodellen die zijn geanalyseerd en beoordeeld door het VN-klimaatpanel,” vertelt onderzoeker Jens Hesselbjerg Christensen. En daaruit rolt een verontrustende conclusie. “Alleen de modellen die zijn gebaseerd op het worstcasescenario (dus met de hoogste uitstoot van kooldioxide) komen dicht in de buurt van wat onze temperatuurmetingen van de afgelopen veertig jaar laten zien.”
Decennia
In de afgelopen veertig jaar (dus van 1979 tot nu) zijn de temperaturen elk decennium met een graad gestegen. Het kwik steeg zelfs nog sneller boven de Barentszzee en rond de Noorse Svalbard-archipel. Gedurende dezelfde periode zagen onderzoekers de temperatuur hier met 1,5 graden per decennium stijgen. “Onze analyses van de omstandigheden in de Noordelijke IJszee tonen aan dat we de snelheid van de temperatuurstijgingen duidelijk hebben onderschat,” aldus Hesselbjerg Christensen. Het betekent dus dat de temperaturen in de Noordelijke IJszee tussen Canada, Rusland en Europa hoger oplopen dan de klimaatmodellen hebben laten zien.
IJstijd
In de studie vergeleken de onderzoekers de huidige temperatuurveranderingen in het noordpoolgebied met klimaatschommelingen van onder andere Groenland tijdens de ijstijd die tussen 120.000 – 11.000 jaar geleden plaatsvond. En de bevindingen zijn zorgwekkend. “De abrupte temperatuurstijging die we nu in het noordpoolgebied ervaren, hebben we alleen tijdens de laatste ijstijd gezien,” zegt Hesselbjerg Christensen. “Analyses van ijskernen hebben uitgewezen dat de temperatuur boven de Groenlandse ijskap gedurende een periode van veertig tot honderd jaar verschillende keren met zo’n 10 tot 12 graden Celsius is gestegen.” De onderzoeker benadrukt de ernst van de situatie. Een grotere focus op het noordpoolgebied en het aanpakken van de opwarming van de aarde in het algemeen is volgens hem dan ook noodzakelijk.
Zee-ijs
De snelle temperatuurstijging heeft zoals gezegd voornamelijk zijn weerslag op smeltend Arctisch zee-ijs. Want doordat de temperatuur in noodvaart oploopt, kwijnt er veel meer zee-ijs weg dan verwacht. Deze trend is eigenlijk al sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw aan de gang. Hoe er namelijk eerst vooral dik, meerjarig ijs op de zee rustte, neemt nu dunner, seizoensijs de overhand. En dat is best zorgelijk. Meerjarig ijs is bijvoorbeeld dikker, sterker en grover dan seizoensijs. Daarnaast is het minder zout – het kan bijvoorbeeld als drinkwater dienen. Dunner ijs is vanzelfsprekend zwakker. Het smelt sneller en breekt gemakkelijker af. Hierdoor is het veel vatbaarder voor bijvoorbeeld de wind.
Elk jaar varieert de hoeveelheid zee-ijs die op de op de Noordelijke IJszee rust. Tijdens de lente en zomer smelt een deel van het zee-ijs, om tijdens de herfst en winter weer te bevriezen. Het resulteert in een jaarlijks zee-ijsminimum en een jaarlijks zee-ijsmaximum.
In 2018 bereikte het zee-ijs in het Noordpoolgebied een maximale omvang van 14,48 miljoen vierkante kilometer, waarmee een historisch dieptepunt was bereikt. In 2019 werd er een maximale omvang van 14,78 miljoen vierkante kilometer genoteerd en dit jaar rust er ook net weer iets meer zee-ijs op het Noordelijke IJszee dan vorig jaar: zo’n 15,05 miljoen vierkante kilometer. Hoewel dit suggereert dat de maximale omvang weer toeneemt, moeten we dit niet verkeerd interpreteren. Zo ligt er nu ongeveer 590.000 vierkante kilometer minder zee-ijs op de wateren dan dat er in de periode tussen 1981 en 2010 werd gemeten. Bovendien blijkt dat bar weinig ijs meerdere jaren in het noordpoolgebied overleeft.
Nauwkeurig
Volgens de onderzoekers zou er meer aandacht moeten komen voor het nauwkeurig simuleren van de impact van abrupte klimaatverandering op het noordpoolgebied. Want dan kunnen we ook betere modellen ontwikkelen die de temperatuurstijgingen nauwgezetter voorspellen. “De veranderingen gaan tijdens de zomermaanden zo snel, dat er veel sneller zee-ijs verdwijnt dan de meeste klimaatmodellen ooit hebben voorspeld,” zegt Hesselbjerg Christensen. “We moeten temperatuurveranderingen nauwlettend blijven volgen en de juiste klimaatprocessen in deze modellen opnemen.”
Volgens de onderzoekers is het belangrijk om te streven naar de doelstellingen uit het Parijse Klimaatakkoord. In het akkoord beloven landen ernaar te streven de opwarming van de aarde te beperken tot 2 en indien mogelijk zelfs 1,5 graad Celsius. Hierdoor zouden de gevolgen die klimaatverandering heeft – smeltend zee-ijs, smeltende ijskappen, een hogere zeespiegel, extremer weer, etc. – beperkt worden. “Het succesvol implementeren van de noodzakelijke reducties van de uitstoot van broeikasgassen is essentieel om het hele jaar door zee-ijs in het Arctisch gebied te kunnen garanderen,” aldus Hesselbjerg Christensen. Al is het maar de vraag of dit nog haalbaar is. Verschillende studies hebben namelijk aan het licht gebracht dat het steeds waarschijnlijker wordt dat het Arctisch gebied over een paar decennia gedurende de zomer ijsvrij is. Zelfs als we ons uiterste best doen om de opwarming van de aarde onder de twee graden Celsius te houden.
