Astronomen fotograferen ‘zuilen van verwoesting’ in de ruimte

Deze spectaculaire zuilen scheppen nieuwe sterren en daarmee hun eigen ondergang, zo blijkt uit een nieuwe analyse.

Astronomen maakten met behulp van het MUSE-instrument van ESO’s Very Large Telescope in Chili nieuwe opnamen van de zuilachtige structuren in de Carinanevel. De zuilen zijn enorme wolken van stof en gas en bevinden zich op zo’n 7500 lichtjaar afstand van de aarde.

Verschillende zuilen in de Carinanevel. Deze zuilen worden door de zware sterren die eruit voort zijn gekomen, verwoest. Afbeelding: ESO / A. McLeod.
Verschillende zuilen in de Carinanevel. Deze zuilen worden door de zware sterren die eruit voort zijn gekomen, verwoest. Afbeelding: ESO / A. McLeod.

Zuilen der Schepping
Onderzoekers hebben de nieuwe opnamen uitgebreid geanalyseerd en moeten concluderen dat er een duidelijk verband is tussen de structuren van de zuilen en de straling die door nabije zware sterren wordt uitgezonden. Wanneer uit een gaswolk een zware ster voortkomt, begint deze de gaswolk waaruit deze is geboren, direct te verwoesten. De zuilen in de Carinanevel zijn dan ook ‘zuilen van verwoesting’ en onderscheiden zich daarmee duidelijk van de beroemde ‘Zuilen der schepping’ die in veel opzichten op de zuilen in de Carinanevel lijken, maar juist dankzij zware sterren het levenslicht zagen.

De Zuilen der Schepping in de Adelaarnevel. Afbeelding: ESO.
De Zuilen der Schepping in de Adelaarnevel. Afbeelding: ESO.

Ioniserende straling
Dat zware sterren grote invloed uitoefenen op hun omgeving is al een tijdje bekend. Deze sterren zenden grote hoeveelheden krachtige, ioniserende straling uit. En die straling ontdoet atomen van hun elektronen. Het is echter lastig gebleken om de wisselwerking tussen deze sterren en hun omgeving ook daadwerkelijk waar te nemen. Maar dat is nu in de Carinanevel dus gelukt. De onderzoekers hebben in die nevel namelijk de gevolgen van foto-evaporatie waargenomen. Dit is het proces waarbij gas wordt geïoniseerd en vervolgens wordt verspreid. Door de gevolgen van dit proces waar te nemen – waaronder het massaverlies van de zuilen – konden de onderzoekers de veroorzakers aanwijzen. En er blijkt een duidelijke correlatie te bestaan tussen de hoeveelheid ioniserende straling van sterren in de omgeving en de vernietiging van de zuilen.

Het lijkt een triest verhaal: zware sterren die de wolken waaruit ze geboren zijn, vernietigen. Maar misschien heeft het verhaal een gouden randje. Het is niet ondenkbaar dat de straling en de sterrenwinden van zware sterren tot verdichtingen in de vrij ijle gas- en stofwolken waaruit de zuilen zijn opgebouwd, doen ontstaan. En uit die verdichtingen kunnen dan wellicht weer nieuwe sterren ontstaan. Of dat echt zo gaat, zal echter uit nader onderzoek moeten blijken.

Bronmateriaal

"Zuilen van verwoesting" - ESO
De afbeelding bovenaan dit artikel is gemaakt door ESO / A. McLeod.

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd