Astronomen hadden andere planetenstelsels 80 jaar eerder kunnen ontdekken

Op een opname die in 1917 van een witte dwerg werd gemaakt, zijn aanwijzingen te vinden dat zich rond die witte dwerg planetoïden bevinden.

Ons zonnestelsel – bestaande uit de zon en acht planeten – is niet alleen. Tot die conclusie kwamen onderzoekers eind vorige eeuw toen ze voor het eerst een exoplaneet ontdekten: een planeet die rond een andere ster draait dan onze zon. Maar we hadden al veel eerder tot de conclusie kunnen komen dat er naast ons eigen zonnestelsel nog andere planetenstelsel bestaan. Dat concludeert onderzoeker Jay Farihi in het blad New Astronomy Reviews. Hij baseert zijn conclusies op opnames die al in 1917 gemaakt werden.

Ster van Van Maanen
Farihi kwam de opnames op het spoor toen hij meer wilde weten over de Ster van Van Maanen, een witte dwerg die ontdekt werd door de Nederlands-Amerikaanse astronoom Adriaan van Maanen. In 1917 bracht astronoom Walter Adams het spectrum (uitgestoten licht) van deze witte dwerg in beeld. Dit licht kan ons meer vertellen over hoe de ster in elkaar steekt, maar ook verraden of dat licht beïnvloed wordt door objecten die zich eventueel nabij de ster bevinden.

Deze opname uit 1917 getuigt van de aanwezigheid van calcium. Afbeelding: Carnegie Institution for Science.
Deze opname uit 1917 getuigt van de aanwezigheid van calcium. Afbeelding: Carnegie Institution for Science.

Zware elementen
Toen Farihi zich – bijna tachtig jaar nadat de opnames werden gemaakt – over het spectrum van de witte dwerg boog, ontdekte hij iets bijzonders. Het licht wees op de aanwezigheid van zware elementen – zoals calcium en ijzer – die eigenlijk door toedoen van hun gewicht allang in het binnenste van de ster zouden moeten zijn verdwenen. Dat is in lijn met wat we sinds ongeveer 12 jaar van de ster van Van Maanen en andere witte dwergen weten. Recent ontdekten onderzoekers namelijk dat witte dwergen met zware elementen in hun spectra een bijzonder planetenstelsel zijn dat bestaat uit de witte dwerg en daaromheen een ring van rotsachtige planetaire restanten. Deze ‘vervuilen’ als het ware de atmosfeer van de witte dwerg, vandaar dat deze bijzondere planetenstelsels ook wel ‘vervuilde witte dwergen’ worden genoemd.

Tachtig jaar eerder
En nu blijkt dus dat dit bijzondere planetenstelsel al in 1917 acte de présence gaf. Maar astronomen zagen het niet. Anders hadden we ons bijna tachtig jaar eerder dan nu het geval is, gerealiseerd dat er naast ons zonnestelsel nog andere planetenstelsels bestaan.

Planeten zijn tot op heden nog niet rond de Ster van Van Maanen – of andere vervuilde witte dwergen – aangetroffen. Maar onderzoekers denken dat dat een kwestie van tijd is. Ze denken dat de ring die we rond vervuilde witte dwergen zien alleen kan ontstaan als er rond die witte dwergen ook één of meerdere planeten cirkelen.

Bronmateriaal

"1917 astronomical plate has first-ever evidence of exoplanetary system" - Carnegie
De afbeelding bovenaan dit artikel is gemaakt door NASA / ESA / G. Bacon (STScI).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd