Astronomen sporen nova op die 600 jaar geleden werd waargenomen

En daarmee is een jarenlange zoektocht tot een einde gekomen.

in 1437 spotten astrologen in Seoul een heldere, nieuwe ster. De ster bevond zich in de staart van het sterrenbeeld Schorpioen. En na zo’n veertien dagen verdween de nieuwe ster weer. Inmiddels zijn we bijna 600 jaar verder en kunnen astronomen de waarnemingen wel verklaren. Het moet een nova-explosie zijn geweest. Grote vraag was echter: waar is het dubbelstersysteem waarin deze explosie ontstond?

Waterstofbom
Een nova is eigenlijk niets anders dan een enorme waterstofbom die ontstaat in een dubbelstersysteem. Zo’n dubbelstersysteem bestaat uit een ster zoals onze zon en een dode ster (ook wel witte dwerg genoemd). De witte dwerg steelt materie van de ster en bouwt zo over een periode van 100.000 jaar een enorme waterstof-schil op. Op een gegeven moment stoot de witte dwerg die schil af en wordt de dode ster 300.000 keer helderder dan onze zon vandaag de dag is.

Zoektocht
En het is onderzoekers nu gelukt om het dubbelstersysteem waarin de nova die in 1437 werd waargenomen, op te sporen. In eerste instantie troffen ze de afgestoten waterstof-schil aan. Met behulp van foto’s die in 1923 van de hemel waren gemaakt, konden ze echter ook de ster vinden. Door die foto’s te vergelijken met foto’s die recenter zijn gemaakt, konden ze namelijk vaststellen hoe snel de ster zich in de tussenliggende periode verplaatst had. En op basis daarvan konden ze weer nagaan waar deze ster zich zes eeuwen geleden bevond. “En bingo, daar was ‘ie, in het hart van onze schil,” vertelt Michael Shara.

Andere foto’s, die gemaakt waren in de jaren veertig, onthullen dat het systeem nu een dwergnova is. Het wijst er sterk op dat nova’s en dwerg-nova’s geen twee verschillende dingen zijn, maar meer gezien moeten worden als stadia waar systemen doorheen kunnen gaan. Na een uitbarsting wordt een nova uiteindelijk een dwergnova, om vervolgens weer een nova te worden. En die cyclus herhaalt zich misschien wel 100.000 keer over een periode van miljarden jaren. “Net zoals een ei, een rups, een pop en een vlinder allemaal stadia zijn van één organisme, hebben we nu sterk bewijs voor het idee dat deze dubbelsterren allemaal hetzelfde zijn, maar zich in verschillende stadia van hun leven bevinden,” legt Shara uit. “De echte uitdaging in het begrijpen van de evolutie van deze systemen is dat de levenscyclus van een nova honderdduizenden jaren duurt. We zijn simpelweg niet lang genoeg in leven om een complete cyclus te zien. De doorbraak is dat we een 580 jaar oude Koreaanse vermelding van deze gebeurtenis nu kunnen koppelen aan een dwergnova en nova-schil die we vandaag de dag aan de hemel zien.”

Bronmateriaal

"Researchers Recover an Ancient Nova" - American Museum of Natural History

Afbeelding bovenaan dit artikel: Walt Feimer (HTSI) / NASA's Goddard Space Flight Center

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd