Met behulp van ruimtetelescoop Hubble hebben wetenschappers een zwaar sterrenstelsel in wording geobserveerd. De waarnemingen bevestigen de theorie: een zwaar sterrenstelsel ontwikkelt zich van binnen naar buiten.
Hoe ontstaan sterrenstelsels? Wetenschappers hebben daar wel ideeën over. Ze vermoeden dat de zwaarste sterrenstelsel zich van binnen naar buiten ontwikkelen, waarbij hun centrale kernen boordevol sterren dus het levenslicht zagen toen het universum nog piepjong was. Een mooie theorie. Maar klopt ‘ie ook? Wetenschappers zijn nog nooit in staat geweest om de totstandkoming van zo’n met sterren afgeladen kern te observeren. “Het is een proces dat vandaag de dag niet meer kan plaatsvinden,” legt onderzoeker Erica Nelson uit. “Het jonge universum kon deze sterrenstelsels maken, maar het moderne universum kan dat niet.”
Terug in de tijd
Kunnen we er dan ooit nog achterkomen hoe de zware sterrenstelsels die we nu zien, ontstaan zijn? Jawel. Met behulp van de ruimtetelescoop Hubble en het W.M. Keck Observatorium op Hawaii zijn onderzoekers erin geslaagd om een zwaar sterrenstelsel te observeren dat nog bezig is met de totstandkoming van haar kern. Dat onderzoekers daar getuige van kunnen zijn, komt doordat het licht van dit sterrenstelsel – dat zo’n elf miljard jaar oud is – heel lang onderweg is geweest. We zien het sterrenstelsel dus nu pas zoals het er heel lang geleden uitzag.
Sparky
De onderzoekers hebben het sterrenstelsel de bijnaam ‘Sparky’ gegeven. De naam verwijst naar de enorme snelheid waarmee dit sterrenstelsel – op het moment in zijn geschiedenis waarop wij hem nu zien – sterren produceert. Het gaat om zo’n 300 sterren per jaar. Ter vergelijking: onze Melkweg produceert slechts tien sterren per jaar. “Net zoals de warme, zuurstofrijke aarde dinosaurussen kon produceren, kon het warme, dichte jonge universum deze sterrenstelsels produceren,” legt onderzoeker Pieter van Dokkum uit. “En zoals de T. rex een extreem dier was, zo zijn deze sterrenstelsels ook extreem. Ze zitten volgepakt met sterren en produceren ook heel veel sterren.”
Dat Sparky zich zo lang verborgen heeft weten te houden heeft alles te maken met de fase waarin het sterrenstelsel – op het moment dat wij het zien – zich bevindt. De totstandkoming van de kern en jonge sterren wordt mede mogelijk gemaakt door snel bewegend gas. Maar dit gas wordt vergezeld door dik stof. Dat stof onttrok het sterrenstelsel aan het zicht. En waarschijnlijk is Sparky niet de enige die zich op deze wijze ‘verstopt’. “Ik denk dat onze ontdekking antwoord geeft op de vraag of deze manier van bouwen werkelijk plaatsvond of niet. De vraag die nu rest is: ‘Hoe vaak gebeurde dit?’ Wij vermoeden dat er nog meer sterrenstelsels zoals Sparky zijn. We vermoeden dat er zelfs nog honderd keer meer zijn en dat we ze gewoonweg over het hoofd zien.”
