Nieuw onderzoek suggereert dat 3,4 miljoen jaar geleden met behulp van stenen gereedschappen al dieren werden geslacht.
In 2010 was het wereldnieuws: wetenschappers hadden ontdekt dat twee botten – eentje van een dier zo groot als een antilope en eentje van een dier zo groot als een buffel – met stenen gereedschappen bewerkt waren. De botten in kwestie – ontdekt in Ethiopië – waren zo’n 3,4 miljoen jaar oud. Dat betekende dat de vondst aantoonde dat stenen gereedschappen al 800.000 jaar eerder dan gedacht werden gebruikt en dat grote dieren al zo’n 800.000 jaar eerder dan gedacht werden afgeslacht. Maar aan alle euforie kwam vrij snel een einde. In 2011 bekeken onderzoekers de botten nog eens en ze moesten concluderen dat de beschadigingen op de botten niet veroorzaakt waren door stenen gereedschappen, maar doordat de botten vertrapt waren. Het zorgde voor enorme discussies tussen onderzoekers: waren de botten echt vertrapt of getuigden ze toch van het gebruik van stenen gereedschappen en een slachting?
Slacht
Die discussie wordt nu weer nieuw leven ingeblazen. Wetenschappers hebben de botten opnieuw bestudeerd. “Onze analyse laat duidelijk zien dat de beschadigingen op deze botten niet kenmerkend zijn voor vertrapping,” vertelt onderzoeker Jessica Thompson. In plaats daarvan komen de beschadigingen het beste overeen met beschadigingen die veroorzaakt worden doordat een dier met stenen gereedschappen geslacht wordt.
4000 botten
Thompson en collega’s trekken die conclusie nadat ze de oppervlakken van meer dan 4000 botten bestudeerden. Op de botten troffen ze 450 beschadigingen aan die ze met behulp van statistische methoden vergeleken met beschadigingen op botten die expres (bij wijze van experiment) vertrappeld waren en de beschadigen op de 3,4 miljoen jaar oude botten uit de papers van 2010 en 2011. “De beschadigingen op de twee botten zijn niet veroorzaakt door vertrapping. Hoewel er overvloedig bewijs is dat anderen botten afkomstig uit hetzelfde gebied beschadigd raakten door vertrapping, zijn deze twee botten uitzonderingen. De beschadigingen op de botten lijken sterker op beschadigingen die ontstaan tijdens een slachting.”
Vleeseter
De suggestie dat grote dieren zo’n 3,4 miljoen jaar geleden al geslacht werden met behulp van stenen gereedschappen, is zeer interessant. In zekere zin kun je het zelfs een missend puzzelstukje in de evolutie van de mens noemen. “Eén van de belangrijkste vragen omtrent de evolutie van de mens is wanneer we begonnen met het eten van vlees,” legt Thompson uit. Aangenomen wordt namelijk dat de mens pas toen deze vlees ging eten in staat was om een groter brein te ontwikkelen (zie kader). Tot voor kort waren de oudste stenen gereedschappen zo’n 2,6 miljoen jaar oud. Maar recent ontdekten onderzoekers stenen gereedschappen die zo’n 3,3 miljoen jaar oud zijn en stammen uit de tijd waarin ons geslacht het levenslicht nog niet had gezien. De botten die Thompson bestudeerde, zijn ietsje ouder dan de 3,3 miljoen jaar oude fossiele resten die eerder in hetzelfde gebied werden aangetroffen en toebehoren aan de mensachtige Australopithecus afarensis. “We weten dat simpele stenen gereedschappen niet enkel door mensen werden gebruikt,” stelt Thompson.
De grote vraag is nu hoe we deze botten moeten zien. Getuigen ze ervan dat onze voorouders heel zelden grote dieren afslachtten? Of gebeurde dat heel vaak, maar hebben we bewijs daarvan eerder over het hoofd gezien, omdat we aannamen dat 3,4 miljoen jaar geleden nog geen stenen gereedschappen werden gebruikt? “Als we willen begrijpen wanneer en hoe onze voorouders begonnen met het eten van vlees en die ecologische niche in beslag namen, moeten we onze zoektocht aanpassen.”
