Bacterie blijkt toch niet zo egoïstisch als gedacht

Nieuw onderzoek toont aan dat bacteriën heus niet alleen aan zichzelf denken. Binnen een populatie blijken bacteriën van elkaar te profiteren en dat wijst erop dat zelfs deze eenvoudige organismen een soort sociale organisatie kennen.

Wetenschappers zagen bacteriën altijd als bijzonder zelfzuchtig: ze waren alleen maar bezig met hun eigen succes. Het doel? Zoveel mogelijk groeien, ook als dat ten koste gaat van andere bacteriën.

Geen concurrentie
Maar nu hebben onderzoekers dus ontdekt dat bacteriën niet zo zelfzuchtig zijn als altijd werd gedacht. Ze bestudeerden oceaanmicroben (Vibrionaceae). Een populatie oceaanmicroben bestaat uit microben die genetisch gezien op elkaar lijken en ook gemeenschappelijke ecologische activiteiten hebben. Zo hebben ze bijvoorbeeld dezelfde favoriete leefomgeving en nuttigen ze ook allemaal dezelfde stoffen. Men zou verwachten dat in zo’n populatie flinke concurrentie plaatsvindt: alle microben zijn namelijk op dezelfde voedselbronnen uit. Maar onderzoek toont nu aan dat er binnen de groep weinig concurrentie is. In plaats daarvan is er een strakke taakverdeling.

WIST U DAT…

…wetenschappers onlangs 500 miljoen jaar oude genen in een moderne bacterie hebben geplaatst?

Antibiotica
Sommige oceaanmicroben blijken een sterk wapen te hebben: natuurlijke antibiotica. De oceaanmicroben in hun populatie zijn resistent voor deze antibiotica, maar microben in andere groepen niet. In een populatie oceaanmicroben bevinden zich enkele van deze antibiotica producerende microben. De onderzoekers denken dat deze microben de groep beschermen tegen concurrenten of de antibiotica gebruiken om concurrenten aan te vallen. De antibiotica producerende bacteriën doen dat niet alleen voor zichzelf: de hele groep profiteert ervan. En doordat de taken in de groep zo goed verdeeld zijn, is er minder concurrentie en is de kans dat de microben als groep overleven, groter.

Genen
Het onderzoek kan mogelijk verklaren waarom genen zo grillig verdeeld zijn over de genomen van microben die nauw aan elkaar verwant zijn. Zeker enkele van deze ‘grillige’ genen zijn verantwoordelijk voor het ontstaan van een sociale structuur die onderzoekers nu bij de oceaanmicroben hebben aangetroffen. Het is overigens onduidelijk of groepen met daarin antibiotica producerende microben altijd in het voordeel zullen blijven. “Natuurlijk zouden die concurrenten ook antibiotica kunnen produceren,” vertelt onderzoeker Otto Cordero (rechts op de foto). “Het is zeker mogelijk dat er een complete wapenwedloop plaatsvindt.”

Het onderzoek is zonder meer verrassend. Van zoogdieren, vogels, planten en insecten was reeds bekend dat ze sociale structuren vormen om hun eigen gebied en grondstoffen beter te kunnen verdedigen en hun overlevingskansen te vergroten. Dat simpele organismen zoals microben dat ook doen, hadden wetenschappers niet gedacht.

Bronmateriaal

"Bacteriën minder zelfzuchtig dan gedacht" - NWO.nl
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door xx (cc via Flickr.com).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd