Bacterie deed eenderde van de Europeanen verdwijnen

Antropologen bevestigen dat de bacterie Yersinia pestis de Zwarte Dood veroorzaakte. Het vermoeden bestond al langer, maar nog nooit slaagden onderzoekers erin om de bacterie goed onderbouwd te beschuldigen. Dat is nu wel gelukt en daarmee krijgt het gevreesde organisme spontaan tientallen miljoenen doden op diens geweten.

De onderzoekers baseren hun conclusie op een analyse van 76 skeletten die in Nederland, Frankrijk, Duitsland en Italië begraven lagen. Ze vonden genen van Y. pestis, maar deze bleken sterk te verschillen van de moderne variant van de bacterie. Bovendien kwamen ze niet één, maar twee types van de bacterie tegen.

Complex
De onderzoekers slaagden er ook in om het pad dat de epidemie aflegde vast te stellen. Men vermoedt dat de epidemie in het zuiden van Azië ontstond en vervolgens naar Europa kwam. “De geschiedenis van deze pandemie is veel gecompliceerder dan we dachten,” merkt onderzoeker Stephanie Haensch op.

De priester zegent enkele monniken die door de pest getroffen zijn.
Engeland
De onderzoekers vermoeden dat de bacterie in 1347 via het westen van Europa op het continent kwam. Mogelijk via vlooien aan boord van een handelsschip dat in Marseille aanmeerde. In de zes jaar daarna verspreidde de ziekte zich via Frankrijk naar Engeland.

Noorden
Maar in Bergen op Zoom vonden de wetenschappers de bacterie ook. Dit blijkt echter een ander type te zijn. Dat wijst erop dat Y. pestis nog op een tweede manier in Europa kwam. Mogelijk via het noorden: Noorwegen of Friesland. “Onze resultaten wijzen erop dat de plaag op twee manieren door Europa reisde,” vertelt onderzoeker Barbara Bramanti.

Speculatie
Eerder hadden andere onderzoekers ook al geconcludeerd dat Y. pestis de boosdoener was, maar hun studies waren vaak een stuk minder overtuigend. Daardoor staken speculaties over het ontstaan van de ziekte regelmatig de kop op. Zo haalden onderzoekers later het Ebola-virus en Antrax erbij. Die speculaties worden nu definitief van tafel geveegd.

De Zwarte Dood was een epidemie die in de periode tussen de veertiende en achttiende eeuw herhaaldelijk toesloeg. Het is onduidelijk hoeveel levens de bacterie precies geëist heeft, maar men vermoedt dat zeker een derde van alle Europeanen stierf. Volgens schattingen gaat het dan om meer dan 75 miljoen mensen. De ziekte zorgde ook voor grote sociale en politieke onrust. Zo kregen de Joden – die vanwege hun hygiënische levensstijl vaak aan de ziekte wisten te ontsnappen – de schuld van de epidemie.

De gevreesde bacterie

Bronmateriaal

"Black death blamed on bacteria" - News.discovery.com

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd