Bedenker van het internet wijst de drie grote gevaren van onze tijd aan

Ter ere van het 28-jarig bestaan van het World Wide Web komt Tim Berners-Lee met een open brief waarin hij ons waarschuwt voor drie gevaarlijke trends.

Met stip op één: het feit dat we niet langer de controle hebben over onze persoonlijke gegevens. Op twee: nep-nieuws. Op drie: politieke advertenties die kiezers online op slinkse manier voorgeschoteld krijgen. Dat zijn volgens de bedenker van het internet – Tim Berners Lee – de grote gevaren die het internet op dit moment met zich meebrengt.

Open brief
Dat laat Berners-Lee weten in een open brief die hij ter ere van de 28e verjaardag van het wereldwijde web publiceerde. “Ik stelde me het web voor als een open platform dat iedereen, overal in staat stelde om informatie te delen, toegang te hebben tot mogelijkheden en samen te werken over geografische en culturele grenzen heen.” En die visie is in veel opzichten werkelijkheid geworden. “Maar de afgelopen 12 maanden ben ik me steeds meer zorgen gaan maken oer drie nieuwe trends die we volgens mij moeten aanpakken om ervoor te zorgen dat het web ten volle benut wordt en de gehele mensheid dient.”

Persoonlijke gegevens
Berners-Lee maakt zich onder meer zorgen over onze persoonlijke gegevens. We hebben daar online geen controle meer over, stelt hij. “Het huidige businessmodel van veel websites biedt gratis content aan in ruil voor persoonlijke gegevens. Veel van ons stemmen daarmee in – door lange en verwarrende documenten met daarin allerlei voorwaarden te accepteren – maar fundamenteel geven we er niet om dat er een beetje informatie verzameld wordt in ruil voor gratis diensten.” En daar zouden we ons eigenlijk wel druk over moeten maken. “Al onze gegevens worden bewaard in bedrijfseigen opslagplaatsen, buiten ons zicht en we verliezen de voordelen die we zouden hebben als we de directe controle zouden hebben over die gegevens en konden kiezen wanneer en met wie we deze willen delen. Bovendien is het vaak niet mogelijk om bedrijven te laten weten welke gegevens we liever niet delen – in het bijzonder met derden.”

“Zelfs in landen waarvan we geloven dat de overheid het beste voorheeft met de burger is het continu in de gaten houden van iedereen een brug te ver”

“Die wijdverbreide verzameling van gegevens door bedrijven heeft nog andere effecten,” gaat Berners-Lee verder. Hij wijst erop dat bedrijven vaak (gedwongen) samenwerken met overheden die de door bedrijven verzamelde gegevens gebruiken om burgers in de gaten te houden. “In onderdrukkende regimes zien we de schade daarvan: bloggers worden gearresteerd of vermoord en politieke tegenstanders kunnen worden gemonitord. Maar zelfs in landen waarvan we geloven dat de overheid het beste voorheeft met de burger is het continu in de gaten houden van iedereen een brug te ver.” Het is volgens Berners-Lee van invloed op de vrijheid van meningsuiting en zorgt ervoor dat mensen het web niet langer gebruiken als een plek om belangrijke onderwerpen – zoals gezondheidskwesties die gevoelig liggen, maar ook seksualiteit of religie – te verkennen.

Nep-nieuws
Ook de verspreiding van onjuiste/misleidende informatie (nep-nieuws) baart Berners-Lee zorgen. “Veel mensen vinden nieuws en informatie op het web door een handvol sociale media en zoekmachines. Deze sites verdienen meer geld als wij klikken op de links die ze ons laten zien. En zij bepalen wat we zien op basis van algoritmes die leren van onze persoonlijke gegevens die ze continu verzamelen. Het resultaat is dat deze sites ons dingen laten zien waarvan ze denken dat we erop zullen knikken. Dat betekent dat onjuiste informatie of ‘nep-nieuws’ – dat verrassend en shockerend is of ontworpen is om onze vooroordelen te bevestigen – zich als een lopend vuurtje verspreidt. En door het gebruik van data science en grote aantallen bots kunnen mensen met slechte bedoelingen het systeem bespelen en nep-nieuws verspreiden om daar financieel of politiek beter van te worden.”

“Doelgericht adverteren stelt een campagne in staat om totaal verschillende, mogelijk zelfs tegenstrijdige dingen te zeggen tegen verschillende groepen mensen. Is dat democratisch?”

Advertenties
Daarnaast maakt Berners-Lee zich ook druk om politieke partijen die op slinkse wijze online adverteren. Hij wijst erop dat campagneleiders er – gebaseerd op de persoonlijke gegevens die wij willens en wetens afstaan – alles aan doen om kiezers een zo’n passend mogelijke advertentie voor te schotelen. “Een bron suggereert dat er tijdens de verkiezingen van 2016 in de VS elke dag tot wel 50.000 variaties van advertenties werden vertoond. Een bijna niet te monitoren situatie. En er zijn suggesties dat sommige politieke advertenties – in de VS en wereldwijd – op onethische wijze ingezet worden: ze wijzen mensen naar sites met nep-nieuws of houden mensen weg van de peilingen. Doelgericht adverteren stelt een campagne in staat om totaal verschillende, mogelijk zelfs tegenstrijdige dingen te zeggen tegen verschillende groepen mensen. Is dat democratisch?”

Het zijn complexe problemen die niet zomaar op te lossen zijn. Maar Berners-Lee is optimistisch. Hij schrijft dat er reeds maatregelen worden genomen om deze trends tegen te gaan. Maar er is nog veel werk te verzetten. Zo moeten we ons blijven verzetten tegen overheden die ons overal en altijd in de gaten (kunnen) houden. Ook is het zaak dat grote bedrijven als Google en Facebook aangemoedigd worden om de verspreiding van nep-nieuws te bestrijden (terwijl we tegelijkertijd het creëren van een centrale organisatie die beslist wat ‘waar’ en ‘onwaar’ is, vermijden). “We hebben allemaal meegebouwd aan het web dat we nu hebben en nu moeten we ons inzetten om en web te bouwen dat we willen.”

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd