De bonobo lijkt anatomisch gezien meer op onze voorouders dan de chimpansee.
Tot die conclusie komen Amerikaanse onderzoekers nadat ze de spieren van de mensapen bestudeerden. Hun bevindingen zijn verschenen in het blad Scientific Reports.
De evolutionaire geschiedenis
Aangenomen wordt dat de laatste gemeenschappelijke voorouder van de mens en de chimpansees en bonobo’s zo’n acht miljoen jaar geleden leefde. Rond die tijd splitste de evolutionaire tak waarop deze voorouder zich bevond in tweeën en ontstond de evolutionaire takken die zouden leiden tot de chimpansees/bonobo’s en de mensen. Zo’n twee miljoen jaar geleden splitste de tak der mensapen nog eens en zo ontstond de tak die zou leiden tot de chimpansee en de tak die zou leiden tot de bonobo. Na die splitsing evolueerden de chimpansees en bonobo’s afzonderlijk van elkaar en verkregen ze – ondanks dat ze geografisch gezien niet ver van elkaar verwijderd waren – verschillende eigenschappen.
De resultaten
Maar welke van deze twee levende apen lijkt anno 2017 nu nog het sterkst op de laatste gemeenschappelijke voorouder die we met de bonobo’s en chimpansees gemeen hebben? Dat hebben wetenschappers nu dus uitgezocht. “De spieren van de bonobo zijn het minst veranderd,” concludeert onderzoeker Bernard Wood. Het betekent dat deze mensaap anatomisch gezien meer overeenkomsten heeft met de laatste gemeenschappelijke voorouder van mensen, bonobo’s en chimpansees dan chimpansees.
Modulaire evolutie
“Verder toont ons onderzoek aan dat er bij de drie soorten (chimpansees, bonobo’s en mensen, red.) sprake is van modulaire evolutie: sommige kenmerken worden gedeeld door mensen en bonobo’s, anderen door mensen en chimpansees en anderen weer door de twee aapsoorten,” vertelt onderzoeker Rui Diogo. “Deze modulaire evolutie op anatomisch niveau kan wel eens verband houden met de ietwat vergelijkbare modulaire evolutie die eerder genetisch onderzoek op evolutionair niveau onthulde: elk van de chimpansee-soorten (er zijn er drie: de chimpansee, dwergchimpansee en bonobo, red.) delen ongeveer drie procent van genetische eigenschappen die niet in de andere chimpanseesoorten zijn aangetroffen met mensen.”
Het is voor het eerst dat onderzoekers de spieren van de drie soorten vergelijken. Om een beeld te krijgen van de anatomie van de bonobo bestudeerden ze zeven bonobo’s die in de dierentuin van Antwerpen stierven. Een unieke kans om meer over de zeer zeldzame en met uitsterven bedreigde mensaap te weten te komen. De wetenschappers benadrukken dat het heel belangrijk is om te achterhalen waarin wij ons onderscheiden van onze nog in leven zijnde familieleden zoals de chimpansee en bonobo. Zo kunnen we namelijk niet alleen een beter beeld krijgen van onze evolutionaire geschiedenis, maar mogelijk ook tot nieuwe inzichten komen als het gaat om de gezondheid van de mens.
