Wetenschappers hebben een tweede besmettelijke vorm van kanker ontdekt onder Tasmaanse duivels. Het wijst erop dat besmettelijke kanker veel vaker voorkomt dan gedacht.
In 1996 ontdekten onderzoekers dat sommige Tasmaanse duivels tumoren bezaten die hun gezicht en mond aantastten. En al snel bleken die tumoren besmettelijk te zijn: de kanker verspreidde zich wanneer Tasmaanse duivels elkaar beten (zie kader). Zodra een Tasmaanse duivel besmet was geraakt met de ziekte, verspreidde deze zich snel door zijn lichaam. De meeste Tasmaanse duivels stierven binnen enkele maanden nadat ze de eerste symptomen vertoonden. De besmettelijke vorm van kanker komt inmiddels op bijna heel Tasmanië voor en heeft ervoor gezorgd dat de Tasmaanse duivel anno 2015 tot de bedreigde diersoorten behoort.
Nog een vorm van besmettelijke kanker
En nu hebben onderzoekers een tweede vorm van besmettelijke kanker ontdekt onder Tasmaanse duivels. “Deze tweede vorm van kanker veroorzaakt tumoren in het gezicht die aan de buitenkant niet te onderscheiden zijn van de eerder ontdekte vorm van kanker,” vertelt onderzoeker Ruth Pye. Toch steekt deze tweede vorm van kanker genetisch gezien duidelijk anders in elkaar dan de variant die eind vorige eeuw werd ontdekt. De ‘nieuwe’ vorm van kanker is inmiddels bij acht Tasmaanse duivels aangetroffen. Al deze Tasmaanse duivels leven in het zuidoosten van Tasmanië.
Belangrijke vondst
Het is een belangrijke ontdekking. Eerder werd gedacht dat besmettelijke vormen van kanker zeer zeldzaam waren. Naast de vorm die eind vorige eeuw bij Tasmaanse duivels werd aangetroffen, zijn er slechts twee andere besmettelijke vormen van kanker bekend. Eentje bij honden. En eentje bij een weekdier, de strandgaper. Maar nu komt er dus nog een besmettelijke vorm van kanker bij. En weer treft deze de Tasmaanse duivel. “Tot nu dachten we altijd dat besmettelijke vormen van kanker slechts zeer zelden in de natuur ontstaan,” stelt onderzoeker Elizabeth Murchison. “Maar deze nieuwe ontdekking zorgt ervoor dat we dat nu in twijfel trekken.” Eerder dachten onderzoekers dat Tasmaanse duivels simpelweg de pech hadden dat zij slachtoffer werden van een besmettelijke vorm van kanker. Maar misschien zit dat ook wel anders. Mogelijk zijn de Tasmaanse duivels om de één of andere reden vatbaarder voor het ontwikkelen van deze ziekte. “Het kan ook zijn dat besmettelijke vormen van kanker niet zo zeldzaam zijn in de natuur als gedacht,” stelt Murchison.
Besmettelijk: hoe zit het precies?
Normaal gesproken ontstaat kanker doordat een cel in het lichaam zich ongecontroleerd gaat delen. Ook kan kanker zich verspreiden door ‘uitzaaiingen’. Maar dat kanker ook buiten het lichaam van de gastheer kan overleven en een andere gastheer kan gaan zoeken: dat is zeldzaam. Toch overkwam het heel veel Tasmaanse duivels. Hun vorm van kanker – die dus besmettelijk is – is in staat om zich ook buiten het lichaam van de gastheer te verspreiden. Dat gebeurt doordat kankercellen van de ene Tasmaanse duivel op de andere worden overgedragen.
De onderzoekers hopen dat de nieuwe bevindingen gebruikt kunnen worden om de Tasmaanse duivel van de ondergang te redden. Ze sluiten niet uit dat Tasmaanse duivels aan nog meer andere vormen van besmettelijke kanker kunnen lijden.
