Bidsprinkhaan vecht met kannibalistische sekspartner om het vege lijf te redden

En dat pakt eigenlijk nog best vaak goed uit.

Bidsprinkhanen zijn zogenoemde seksuele kannibalen. Dit betekent dat het vrouwtje het mannetje tijdens of net na de paring verorbert. Het is een onfortuinlijk lot dat de meeste mannelijke bidsprinkhanen beschoren zijn. Maar niet alle bidsprinkhanen leggen zich klakkeloos bij dit noodlot neer. Want het Zuid-Afrikaanse exemplaar doet er werkelijk alles aan om het vege lijf te redden.

Meer over de Zuid-Afrikaanse bidsprinkhaan
De Zuid-Afrikaanse bidsprinkhaan (Miomantis caffra) is een insect uit de orde bidsprinkhanen en behoort tot het geslacht Miomantis. De soort is – zoals zijn naam al doet vermoeden – afkomstig uit Zuid-Afrika. Maar zijn leefgebied is niet beperkt tot het Afrikaanse continent. Onderzoekers ontdekten namelijk in 1978 dat de bidsprinkhaan zich ook heeft weten te verspreiden naar Nieuw-Zeeland. Bovendien is het insect in recente jaren ook teruggevonden in bepaalde delen van Portugal.

De Zuid-Afrikaanse bidsprinkhaan is een van de vele insectensoorten waarbinnen seksueel kannibalisme heel gewoon is. Eerdere studies hebben aangetoond dat de mannetjes in meer dan 60 procent van seksuele interacties opgegeten worden. En meestal zelfs nog voordat de paring heeft plaatsgevonden…

Tactieken
Seksuele voortplanting is dus voor menig insect een riskante aangelegenheid. Verschillende insectensoorten houden er – in een verwoede poging om het vege lijf te redden – ondertussen verschillende tactieken op na. Ze proberen een vrouwtje bijvoorbeeld behoedzaam te benaderen wanneer zij nietsvermoedend aan het eten, of zichzelf aan het verzorgen is. Ook nemen sommige een klein presentje mee of spelen voor dood als het vrouwtje aanvalt. Maar de Zuid-Afrikaanse bidsprinkhaan is wat minder lafhartig.

Gevecht
Onderzoekers zijn er in een nieuwe studie achtergekomen dat mannelijke Zuid-Afrikaanse bidsprinkhanen een andere doeltreffende manier hebben om aan de dodelijke liefde te ontsnappen. Australische onderzoekers hebben namelijk aangetoond dat deze heldhaftige mannetjes een onverhoopt gevecht niet uit de weg gaan. Nog vóórdat de paring überhaupt heeft plaatsgevonden, stort het liefdeskoppel zich in een gewelddadig worstelgevecht waarin degene die de ander als eerste met de voorpoten beet heeft, de winnaar is. Als het vrouwtje wint, betekent dit een bijna zekere dood voor het mannetje. Maar mocht het mannetje aan het langste eind trekken, dan neemt de kans op een succesvolle paring drastisch toe.


Bekijk in deze video een vechtend liefdeskoppel.

Onderzoek
De onderzoekers baseren zich op observaties uitgevoerd in het laboratorium. Ze verzamelden 52 Zuid-Afrikaanse bidsprinkhaan-paartjes en observeerden hun gedrag gedurende een periode van 24 uur. 29 van de 52 paartjes (56 procent) gingen lichamelijk contact niet uit de weg, waarbij het mannetje in alle gevallen de eerste poot uitstak. In bijna alle gevallen (90 procent) escaleerde dit in een fysieke strijd. Vervolgens slaagde het mannetje er in 58 procent van de gevallen in om het vrouwtje te beheersen, wat vervolgens bekroond werd met een succesvolle paring.

Dit zijn overigens nog niet alle cijfers. In 7 procent van de gevallen kwam er namelijk geen enkele winnaar uit de bus. In 35 procent van de gevallen wist het vrouwtje de fysieke confrontatie te winnen, waarbij het mannetje werd verorberd. 20 procent van de gevallen resulteerde in noch een paring noch kannibalistisch gedrag.

Maar de onderzoekers komen nog tot een andere interessante ontdekking. Zo blijkt dat 27 procent van de vrouwtjes die het gevecht verloren, gewond raakte door de klauwen van het mannetje. Dit resulteerde in ernstige prikwonden in de buik die later zwarte korstjes vormden – iets wat tevens is waargenomen bij vrouwtjes in het wild. Het betekent dus dat wanneer het mannetje wint, er een reële kans bestaat dat het vrouwtje niet ongeschonden uit de strijd komt.

Een gewonde vrouwelijke bidsprinkhaan. De pijl wijst het zwarte korstje aan dat ontstond na een fysiek gevecht met een mannetje. Afbeelding: Nathan W Burke

Goede strategie
De strategie van mannelijke Zuid-Afrikaanse bidsprinkhanen lijkt dus te werken: de meerderheid van de mannetjes die zowel succesvol paarde en tevens ontkwam aan een noodlottig einde als tussendoortje, voerden een fysieke strijd met de kannibalistische sekspartner. “Seksuele conflicten in de insectenwereld zijn zeker niet ongebruikelijk,” zegt onderzoeker Nathan Burke. “En hoewel de meeste mannetjes een voorkeur hebben voor een voorzichtige, tactische benadering, gaan mannelijke Zuid-Afrikaanse bidsprinkhanen om hun doel te bereiken een gevecht niet uit de weg. Deze studie laat zien dat dit misschien zelfs wel zijn beste optie is in termen van reproductief succes.”

Toch zijn de bevindingen uit de studie natuurlijk ook een beetje merkwaardig. “We hebben het afgelopen decennium veel fascinerende dingen over de Miomantis caffra geleerd,” zegt onderzoeker Gregory Holwell. “Maar deze nieuwste studie is werkelijk verbazingwekkend. Dit is het beste voorbeeld tot nu toe van mannetjes die, om het risico van seksueel kannibalisme het hoofd te bieden, besluiten het op een gevecht uit te laten lopen.”

Bronmateriaal

"Male praying mantis fights to avoid being eaten" - University of Auckland

Afbeelding bovenaan dit artikel: Nathan Burke

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd