Maar liefst 1,6 miljard mensen wereldwijd moeten steekpenningen betalen om toegang te krijgen tot alledaagse publieke voorzieningen. Ook zo’n 4% van de Europese bevolking betaalt jaarlijks steekpenningen.
Dat blijkt uit onderzoek van wetenschappers van de universiteit van Strathclyde en universiteit van Birmingham. Ze trekken hun conclusies nadat ze meer dan 250.000 mensen in 119 landen wereldwijd ondervroegen.
Steekpenningen
Uit het onderzoek blijkt dat zo’n 1,6 miljard mensen wereldwijd (bijna een kwart van de wereldbevolking) elk jaar gevraagd wordt om steekpenningen te betalen. Het geld moet worden neergelegd voor diensten waar mensen eigenlijk gewoon recht op hebben (denk aan gezondheidszorg of onderwijs, het behoud van een vergunning) of om de politie af te schudden.
De verdeling
Het aantal mensen dat zich bezighoudt met omkoperij is niet evenredig over de continenten verdeeld. Zelfs op de verschillende continenten zijn de verschillen groot, zo ontdekten de onderzoekers. Zo krijgt ongeveer 63 procent van de inwoners van Sierra Leona jaarlijks te maken met steekpenningen, terwijl in Botswana slechts 4 procent van de inwoners steekpenningen betalen. En ook in het geval van onze eigen Europese Unie zijn de verschillen groot: in Litouwen betaalt zo’n 29 procent van de inwoners steekpenningen, terwijl dat in het Verenigd Koninkrijk minder dan 1 procent is.
Gemiddelden
Gemiddeld gezien komt onze Europese Unie er overigens aardig vanaf. Gemiddeld betaalt zo’n 4 procent van de inwoners van de Europese Unie steekpenningen. Ter vergelijking: in Latijns-Amerika is dat gemiddeld 22 procent en in de dertig onderzochte Afrikaanse landen komen de onderzoekers uit op gemiddeld 29 procent.
Grote bedrijven
Maar wie betalen nu steekpenningen? Het onderzoek geeft daarvan een iets beter beeld. Een belangrijke conclusie die onderzoekers trekken, is dat het betalen van steekpenningen in feite iedereen kan overkomen. Ouders van schoolkinderen kunnen te maken krijgen met mensen in het onderwijs die een extra bijdrage verwachten, terwijl oudere mensen weer steekpenningen kunnen moeten betalen voor hun gezondheidszorg. “Geschat wordt dat zo’n tien procent van de bevolking wereldwijd elk jaar steekpenningen moet betalen voor gezondheidszorg,” vertelt onderzoeker Richard Rose. Naast het betalen van steekpenningen om toegang te krijgen tot publieke diensten, is er ook nog een andere vorm van omkoperij die met name in de EU vaak werd aangetroffen. “In het geval van de Europese bijdrage aan wereldwijde corruptie hebben we het over steekpenningen die multinationals betalen aan politieke elites om grote contracten voor het bouwen van dammen of het leveren van militaire vliegtuigen binnen te halen.”
Hoewel omkoperij dus wereldwijd op grote schaal voorkomt, zijn de meeste ondervraagden het er wel over eens dat het ‘fout’ is. “Sommige ambtenaren geven de burgers de schuld door te stellen dat zij bereid zijn om steekpenningen te betalen en iedereen denkt dat het ambtenarenapparaat corrupt is en omkoperij als een onderdeel van het alledaagse leven ziet. Maar ons onderzoek laat zien dat dat niet klopt. Het overgrote deel van de mensen in elke land denkt dat omkoperij niet goed is. Zij betalen steekpenningen omdat ze anders geen zorg of beter onderwijs voor hun kinderen krijgen.”
