Bijzondere ster lijkt ouder te zijn dan het heelal zelf

HD 140283

Hubble heeft wetenschappers een handje geholpen bij het dateren van een zeer oude ster. En dat leidt tot een verrassende conclusie: de ster zou zo’n 14,5 miljard jaar oud zijn: net ietsje ouder dan het 13,8 miljard jaar oude heelal, dus!

De ster is niet nieuw voor de wetenschap. In het jaar 2000 dateerden astronomen de ster ook al. Toen kwamen ze uit op een leeftijd van zestien miljard jaar (met een onzekerheidsmarge van twee miljard jaar). Het zette de wetenschap op zijn kop. “Misschien zit de kosmologie fout, of de stellaire fysica of klopt de afstand tot de ster niet,” stelt onderzoeker Howard Bond.

Kleinere marge
Een goede reden om de ster nog eens goed te bestuderen en opnieuw te dateren. En dat is wat onderzoekers – met een beetje hulp van Hubble – nu hebben gedaan. De nieuwe meting is een stuk accurater, want de onderzoekers hebben de onzekerheidsmarge aanzienlijk verkleind. De onderzoekers schatten de ster op 14,5 miljard jaar oud of 0,8 miljard jaar ouder of jonger. De ster zou dus ook 13,7 miljard jaar oud kunnen zijn en daarmee binnen de leeftijd van het heelal vallen.

Het onderzoek
De onderzoekers baseren hun conclusie op een uitgebreid onderzoek. Zo bestudeerden ze de helderheid van de ster, maar keken ze ook naar de chemische stoffen in de ster. En hoe beter de onderzoekers de ster onder de loep namen, hoe sterker het bewijs dat deze ster bijzonder oud is, maar niet zo oud als gedacht, zich opstapelde. Zo suggereert het onderzoek dat de ster brandstof sneller verbruikt: een eigenschap die de geschatte leeftijd van de ster (16 miljard jaar) verlaagt. Ook bleek de verhouding zuurstof en ijzer ietsje anders te zijn dan verwacht: eveneens bewijs dat deze ietsje jonger is dan gedacht (later kwam er in het heelal meer zuurstof voor). “Stop al die ingrediënten bij elkaar en je komt uit op een leeftijd van 14,5 miljard jaar, met een onzekerheidsmarge dat de leeftijd van de ster laat overlappen met de leeftijd van het heelal.”

Meer onderzoek
Bond verwacht de leeftijd van de ster in de toekomst nog nauwkeuriger vast te kunnen stellen. En zodra uit een volgend onderzoek blijkt dat de ster nog jonger is dan 14,5 miljard jaar en de onzekerheidsmarge verder verkleind wordt, kan zomaar blijken dat de ster toch ietsje jonger is dan het universum. Maar zelfs als de ster ietsje jonger is dan het heelal, dan blijft deze nog steeds heel bijzonder.

De ster in kwestie – HD 140283, bijgenaamd Methusalem – beweegt zich snel door de ruimte en is om die reden al meer dan een eeuw bekend. De hoge snelheid waarmee de ster reist, wijst erop dat de ster slechts een bezoeker aan ons sterrenstelsel is en eigenlijk afkomstig is uit de galactische halo. Een onderzoek in de jaren vijftig onderschrijft dat. Hieruit bleek dat de ster in vergelijking met andere sterren in onze omgeving weinig zware elementen bevat. Sterren in de galactische halo zijn de eerste ‘bewoners’ van ons sterrenstelsel. Ze ontstonden nog voordat het universum ‘vervuild’ was geraakt met zwaardere elementen. De ster is waarschijnlijk in een klein sterrenstelsel ontstaan. Dit sterrenstelsel zou meer dan twaalf miljard jaar geleden door de groeiende Melkweg zijn opgeslokt.

Bronmateriaal

"Hubble Finds Birth Certificate of Oldest Known Star" - Hubblesite.org
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door Digitized Sky Survey (DSS) / STScI / AURA / Palomar / Caltech / UKSTU / AAO.

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd