Bijzondere uitvindingen #1: van abacus tot boemerang

Wanneer is de airbag eigenlijk uitgevonden? En hoe kwam iemand op het idee om automatische deuren te ontwikkelen? Scientias.nl duikt de geschiedenis in en onthult hoe de abacus, het eerste alcoholische drankje, de boemerang en de ambulance ontstonden. Zes geniale vondsten in het eerste deel van bijzondere uitvindingen: van abacus tot boemerang.

Abacus (1.200 voor Christus)

De abacus is een telraam met een aantal staven en een dwarsbalk. Boven de dwarsbalk bevinden zich twee kralen, onder de dwarsbalk vijf. De bovenste kralen tellen voor 5, de onderste kralen tellen voor 1. Getallen worden weergegeven door kralen naar de dwarsbalk toe te schuiven. Wanneer twee onderste kralen (2×1) en één bovenste kraal (1×5) tegen de dwarsbalk liggen, dan staat dit voor het getal ‘7’.

Deze versie van de abacus werd in het jaar 1.200 voor Christus in China uitgevonden met de naam ‘suan-pad’. Rond dezelfde periode ontstond in het Verre Oosten (Mesopotamië) een abacus zonder dwarsbalk. De Mesopotamiërs maakten gebruik van tien kralen per staaf. Zes kralen betekende het getal ‘6’. Twee en zes kralen stond voor het getal ’26’. En ga zo maar door.

De abacus is één van de eerste wiskundige instrumenten. De eerste abacus was overigens geen houten telraam zoals we die vandaag de dag kennen. In plaats van kralen gebruikten Mesopotamiërs grote keien op een stenen teltafel.

Het voordeel van een abacus is dat berekeningen veel accurater zijn. Voor de komst van de abacus gebruikten mensen hun vingers om te tellen. De abacus maakte het voor het eerst mogelijk om grote berekeningen uit te voeren.

Airbag (1952)

De airbag is niet meer weg te denken. Het opblaasbare kussen redt jaarlijks vele mensenlevens. De uitvinding van de airbag komt uit 1952. Ingenieur John W. Hetrick rijdt in een auto samen met zijn vrouw en dochter. Plotseling doemt er een obstakel op. Hetrick geeft een flinke zwiep aan het stuur en stort zich vervolgens op zijn dochter om haar te beschermen. Dit brengt hem op een idee. Hetrick kwam op het idee om zogenaamde ‘luchtzakken’ in een fractie van een seconde na een ongeluk te vullen met lucht. Hoewel hij een patent kreeg in 1953 zagen autofabrikanten niets in deze techniek. Fabrikanten besteedden in de jaren vijftig van de vorige eeuw meer tijd aan de vormgeving van een auto dan aan de veiligheid. Pas sinds de jaren negentig zijn airbags niet meer optioneel en worden ze geïnstalleerd in de meeste personenauto’s.

De airbag bestaat uit drie componenten: een luchtzak, een sensor om de te meten of er sprake is van een zware crash en gas. Wanneer de sensor merkt dat de auto tegen een boom rijdt, dan wordt het gas in de luchtzak gespoten. De luchtzak vertraagt de voorwaartse beweging van een mens tijdens een crash, waardoor de kans op ernstige verwondingen kleiner is. Hoewel airbags al duizenden levens hebben gered is het wel noodzakelijk om andere veiligheidsmaatregelen te nemen, zoals het dragen van een gordel.

Alcoholisch drankje (10.000 voor Christus)

De ontdekking van de eerste alcoholische drank gebeurde waarschijnlijk per ongeluk. Een alcoholische drank ontstaat wanneer een mix van water en fruit in zonlicht fermenteert. Hierdoor worden biologische materialen met behulp van bacteriën of schimmels in afwezigheid van zuurstof omgezet. Wetenschappers hebben ‘bierpullen’ gevonden uit de Stenen Tijd (10.000 jaar geleden). Uit analyses blijkt dat deze pullen werden gebruikt om alcoholische dranken te nuttigen. De eeuwen daarna bleef alcohol een belangrijke functie houden in culturen, bijvoorbeeld tijdens religieuze ceremonies. Alcohol geeft een goed gevoel en is tevens een depressivum.

Bier was waarschijnlijk de eerste alcoholische drank. Ongeveer 4.000 jaar geleden produceerden de Chinezen een soort gele wijn. Franse monniken voegden bubbels toe, waardoor champagne ontstond. En brandewijn is per ongeluk ontdekt toen een Nederlandse handelaar wijn wilde koken om het water te verwijderen en zo laadruimte te besparen.

Toch is het niet alleen maar feest en plezier. Uit een recent onderzoek is gebleken dat alcohol schadelijker is dan heroïne. In veel landen is het drinken pas toegestaan wanneer iemand ouder is dan 16, 18 of 21 jaar. Wist u dat het in de Verenigde Staten tussen 1920 en 1933 verboden was om alcoholische versnaperingen te nuttigen? In IJsland was het zelfs tot 1989 niet toegestaan om bier in het openbaar te drinken. De meeste droogleggingen werden in de vorige eeuw snel stopgezet, aangezien alcohol gewoon nog werd verspreid, maar dan via het criminele circuit.

Ambulance (1792)

Ambulances verschenen voor het eerst op de Napoleonische slagvelden in Frankrijk. Chirurg Dominique-Jean Larrey vond het tijd worden voor een soort ‘vliegende ambulance’. Deze vliegende ambulance moest het leger volgen. Wanneer een soldaat gewond raakte, dan kon de ambulance het slagveld op om deze persoon weg te halen en op te lappen. De eerste ambulance werd vooruit getrokken door paarden. In de ambulance was plek voor twee patiënten. Dankzij een soort lopende band konden patiënten gemakkelijk in en uit het voertuig worden gehaald.

Larrey en zijn team hielden tijdens reddingswerkzaamheden geen rekening met de status van een officier of soldaat. Soldaten met lichte verwondingen en een grotere overlevingskans werden eerst geholpen. Het kwam dan ook regelmatig voor dat zwaargewonde patiënten uit een ambulance werden gegooid om zo voorrang te geven aan lichtgewonde soldaten.

Tegenwoordig is een ambulance niet meer weg te denken. Een telefoontje naar het alarmnummer en binnen een half uur staat er een ambulance voor de deur.

Automatische deuren (1954)

De automatische deur werd om een praktische reden uitgevonden. In 1954 werd de Amerikaanse staat Texas geteisterd door hevige stormen. Regelmatig vernielden windvlagen traditionele deuren van winkels. Erger nog: zo nu en dan vlogen deuren open door een windvlaag, waardoor een klant een deur in zijn gezicht kreeg. Dee Horton en Lew Hewitt van de Horton Glass Company besloten hier iets aan te doen en ontwikkelden de eerste automatische schuifdeuren.

Het systeem werkt heel simpel: voor en achter de schuifdeuren liggen twee matten. Wanneer iemand over de mat loopt, dan ontvangen de twee schuifdeuren een signaal en schuiven ze open. Het bleek een hele praktische oplossing te zijn, omdat mensen met veel boodschappen makkelijk konden doorlopen.

De eerste schuifdeuren verschenen rond het jaar 1960. De primeur ging naar het hotel-restaurant Corpus Christi. In 1964 vroegen Horton en Hewitt patent aan voor hun uitvinding. Niet veel later kwam het duo met een nieuwe uitvinding: het automatische raam.

Automatische schuifdeuren zijn de afgelopen decennia enorm verbeterd. In veel moderne gebouwen bevinden zich twee paar schuifdeuren. Beide schuifdeuren gaan niet tegelijkertijd open, zodat de kou buiten de deur wordt gehouden. Dit bespaart veel elektriciteit.

Boemerang (18.000 voor Christus)

Een boemerang is een krom gebogen voorwerp, dat na het wegwerpen weer terug kan komen. De oudste boemerang ooit is gevonden in een grot in het zuiden van Polen. Archeologen vermoeden dat deze boemerang 20.000 jaar oud is.

Waarschijnlijk werden de eerste boemerangs gebruikt als een soort vliegende bijl. Handig, na het gooien komt een boemerang immers weer terug. Wanneer een prooi niet geraakt wordt, dan hoeft de werper niet ver te lopen om de boemerang weer op te pakken. Egyptische farao’s gebruikten een gebogen stok om op vogels te jagen.

Boemerangs worden geassocieerd met Aboriginals. Aboriginals maakten (en maken) boemerangs in allerlei vormen, soorten en maten. Aboriginals gebruiken boemerangs om muziek te maken, als wapen en als speelgoed.

Over enkele weken: Bijzondere uitvindingen #2: van bubbeltjespapier tot deodorant

Bronmateriaal

"1001 Inventions That Changed The World" - J. Challoner
Diverse naslagwerken en encyclopedieën om feiten te checken

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd