De Groenlandse haai is waarschijnlijk het langstlevende gewervelde dier ter wereld. Wetenschappers hebben een exemplaar gevonden dat de leeftijd van 392 jaar (± 120 jaar) heeft bereikt.
Het record van langstlevende gewervelde dier staat momenteel op naam van de Groenlandse walvis, die maar liefst 160 jaar oud kan worden. Er zijn zelfs aanwijzingen dat het dier 200 jaar meegaat. Tien jaar geleden werd een aantal walvissen gedood en deze zoogdieren bleken al harpoenen in hun lijf te hebben. Na onderzoek bleken deze wapens uit het eind van de achttiende eeuw te komen. De walvissen waren dus al meer dan 200 jaar oud. De Groenlandse walvis leeft in de noordelijkste wateren van het noordelijk halfrond.
Maar het record moet wellicht naar de Groenlandse haai. Dit dier groeit slechts één centimeter per jaar, terwijl er exemplaren rondzwemmen met een lengte van vijf meter. Vrouwtjes kunnen zich pas voortplanten na de 156ste (!!) verjaardag.
Wetenschappers van de universiteit van Kopenhagen hebben 28 overleden Groenlandse haaien onderzocht. Ze keken daarbij o.a. naar koolstofdeeltjes in de ogen van de haaien. Ten tijde van de Koude Oorlog werd er veel getest met atoombommen, waardoor er veel zware isotopen (zoals koolstof-14) in de natuur terecht zijn gekomen. Zo konden ze haaien geboren voor het nucleaire tijdperk (voor 1950) en na het nucleaire tijdperk (na 1960) plaatsen op een tijdlijn. De andere haaien werden vervolgens ook op deze tijdlijn geplaatst, waarbij gekeken werd naar de lengte van de dieren. Het oudste exemplaar was 392 jaar (± 120 jaar). Kortom, het dier bereikte minimaal de leeftijd van 272 jaar, maar zou ook 512 jaar oud kunnen zijn geworden.
“Wie had ooit kunnen bedenken dat atoombommen ons zouden helpen om de leeftijd van haaien te bepalen?” vraagt wetenschapper Michael Oellermann zich af.
Trage stofwisseling en anti-verouderingsgenen
Het is opmerkelijk dat de Groenlandse haai (Somniosus microcephalus) zo oud kan worden. Zeker omdat oceanen gevaarlijke plekken zijn, waar andere roofdieren zwemmen, voedselschaarste kan optreden en ziekten kunnen toeslaan. De dieren hebben hun hoge leeftijd te danken aan de langzame stofwisseling, wat mogelijk komt omdat de dieren in diepe, koude wateren leven. Daarnaast kunnen de haaien anti-verouderingsgenen activeren om DNA-beschadigende moleculen te weren en infecties te bestrijden.
Andere recordhouder
Overigens leeft er een diertje in het koude water dat nog meer kaarsjes mag uitblazen op de verjaardagstaart. De Noordkromp (Arctica islandica) is een tweekleppig weekdiertje dat wel 507 jaar oud kan worden.
