Blanco geachte fragmenten van Dode Zee-rollen blijken toch tekst te bevatten

De Dode Zee-rollen blijven ons verrassen!

In de jaren vijftig ontvangt Ronald Reed, onderzoeker aan de Universiteit van Leeds, uit handen van de Jordaanse overheid enkele fragmenten van de beroemde Dode Zee-rollen (zie kader). Aangenomen wordt dat het om ‘lege’ en dus relatief waardeloze fragmenten gaat. Reed is er mee in zijn nopjes. Want dat betekent dat ze ook zeer geschikt zijn voor wetenschappelijke experimenten. Reed onderzoekt de chemische samenstelling van de fragmenten en bergt ze daarna veilig weer op.

De Dode Zee-rollen worden tussen 1947 en 1956 in grotten nabij de ruïnes van Qumran – gelegen aan de westelijke Jordaanoever – ontdekt. De meeste boekrollen bevatten Hebreeuwse tekst, maar er zijn er ook enkele die Aramese en Griekse teksten herbergen. De meeste teksten zijn aan perkament toevertrouwd. Enkele anderen rusten op papyrus. De boekrollen stammen uit de periode tussen 250 voor en 50 na Christus. Van de meeste boekrollen zijn slechts fragmenten teruggevonden. In de afgelopen decennia hebben onderzoekers gepoogd om de manuscripten met behulp van die fragmenten te reconstrueren. Op basis van die studies wordt aangenomen dat het om zo’n 950 verschillende manuscripten gaat. De onderwerpen lopen uiteen. Sommige boekrollen bevatten kopieën van Bijbelboeken. Maar er zijn ook apocriefe werken bij: religieuze teksten die niet tot de officiële joodse Bijbelboeken behoren. Daarnaast zijn er manuscripten gevonden die handelen over magie, de eindtijd en astrologie. Alle teksten zijn stuk voor stuk van waarde, omdat ze meer onthullen over zowel de Joodse samenleving in de Hellenistische en Romeinse periode als over de oorsprong van het Christendom. Naast de fragmenten die tijdens officiële opgravingen zijn teruggevonden, zijn er ook fragmenten die via handelaren onder de aandacht van wetenschappers zijn gekomen. Met name veel van die recent aangeboden fragmenten blijken echter vervalsingen te zijn. De fragmenten die Reed in de jaren vijftig ontving, zijn tijdens officiële opgravingen ontdekt en dus legitiem.

Vergetelheid
Jaren later – in 1997 – wordt de collectie van Reed, met daarin de Dode Zee-rolfragmenten, gedoneerd aan de universiteit van Manchester. En jarenlang lijkt het erop dat de schijnbaar relatief waardeloze fragmenten in de vergetelheid raken. Tot onderzoeker Joan Taylor voor een nieuw onderzoek de fragmenten nog eens onder de loep neemt. En ze doet een opmerkelijke ontdekking. Op één van de blanco geachte fragmenten ontdekt ze iets wat doet denken aan een letter.

Reden genoeg voor Taylor om alle 51 fragmenten nog eens nauwgezet te onderzoeken. Zowel de voor- als achterzijde wordt gefotografeerd. En zo ontdekt Taylor dat zeker vier fragmenten leesbare tekst bevatten. En op andere fragmenten worden lijnen en kleine sporen van letters aangetroffen. Het is duidelijk: deze blanco – en daarom relatief waardeloos – geachte fragmenten bevatten tekst!

Letters op een blanco geacht fragmenten. Afbeelding: University of Manchester.

Lamed
“Toen ik met een vergrootglas naar één van de fragmenten keek, dacht ik een kleine, vervaagde letter te zien – een lamed, de Hebreeuwse letter ‘L’,” vertelt Taylor. “Om eerlijk te zijn dacht ik – omdat al deze fragmenten blanco werden geacht en er zelfs in geknipt is voor onderzoek, dat ik mezelf dingen inbeeldde. Maar vervolgens leek het erop dat ook andere fragmenten vervaagde letters herbergden.”

Sabbath
Op één van de grotere fragmenten ontwaart Taylor zelfs vier tekstregels. De letters zijn niet allemaal meer even goed te lezen, maar één woord is redelijk goed bewaard gebleven: Shabbat. De tekst houdt mogelijk verband met de eerste drie verzen van het 46e hoofdstuk van het Bijbelboek Ezechiël. Hierin wordt gesproken over de Sabbat (de Joodse rustdag).

Voor Taylor is de ontdekking bijzonder waardevol. “Er staan slechts een paar letters op elk fragment, maar het zijn eigenlijk missende puzzelstukjes.” Het onderzoek naar de fragmenten gaat door. Mogelijk hebben ze ons nog meer te vertellen..

Bronmateriaal

"Dead Sea Scroll fragments thought to be blank reveal text" - University of Manchester
Afbeelding bovenaan dit artikel: Israel Museum (via Wikimedia Commons)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd